Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

transparantie: sturen en gestuurd worden 327
Om in te spelen op de behoefte dat ‘de rechtspraak’ bij een mediagevoelige
zaak zichtbaar wordt beschikken alle gerechten over persrechters. De communicatiemedewerkers
vervullen een ondersteunende taak en zullen
minder snel ‘in beeld komen’ bij een toelichting op een zaak. Mocht
er behoefte zijn aan specifieke deskundigheid en voorziet de persrechter dat
hij het antwoord op vragen schuldig moet blijven, dan kan worden teruggevallen
op een landelijke deskundigenpool van rechters. Het betreft veelal
specialistische kennis, die zeker niet bij elk gerecht aanwezig is. Dit heeft als
voordeel dat dezelfde rechter in steeds dezelfde bewoordingen spreekt over
een bepaald specialistisch onderwerp.
De zichtbaarheid van het bestuur bij calamiteiten is een geheel ander punt.
In toenemende mate valt de behoefte waar te nemen dat bij calamiteiten niet
meer een persrechter of een lid van de raad volstaat, maar dat de president
van het betreffende gerecht in beeld dient te komen. Als voorzitter van het
gerechtsbestuur treedt hij op (zie hof Arnhem/Saban B. en hof Amsterdam/
Schalken). Hij is de ‘vaandeldrager’ van het betreffende gerecht. Het gerecht
krijgt daarmee ‘een gezicht’. Dat hij formeel geen invloed heeft op het
besluitvormingsproces van de rechters binnen zijn gerecht speelt in deze
symboliek geen rol. Dat het optreden voor de camera en het serieus nemen
van de situatie een effect kan hebben op de nieuwswaarde van een zaak
bleek in de casus Saban B: na het optreden verminderde het aantal berichten
in de media drastisch (Corstens 2009a).
Camera’s in de zaal
Ook in de rechtszaal worden technologische ontwikkelingen zichtbaar
(Vanderveen 2011; Bijhold 2011; Verrest 2011; Van der Ende 2011; Feigenson
& Spiesel 2011). Het is mogelijk om met een directe cameraverbinding
verdachten, getuigen en rechtzoekenden in de rechtszaal op afstand ‘te
horen’. De digitalisering is ook voor de ‘transparantie van de rechtspraak’
niet zonder betekenis: beelden kunnen gemakkelijk worden opgenomen
en overgedragen. De techniek maakt kwalitatief goede tv-registraties mogelijk
zonder het gebruik van grote camera’s en vaste cameraposities in de zaal.
De voorzitter van de Raad voor de rechtspraak geeft aan dat rechtszaken
via televisie, internet of een apart kanaal (Rechtspraak tv) te zien moeten
zijn (Algemeen Dagblad 2012). Hij gaat ervan uit dat hiermee het begrip bij
de burger voor de rechtspraak groter wordt.