26.08.2013 Views

Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Alegia</strong> <strong>klasikoak</strong> <strong>euskaraz</strong><br />

Ikusten denez, hizkuntzari buruzko kezka egon zen mende osoan barrena, <strong>eta</strong><br />

erudizio-lan garrantzitsuak ekarri zituen kezka horri erantzun beharrak, hala nola<br />

Mayans <strong>eta</strong> Siscar-en Orígenes de la Lengua Española, 1737an.<br />

Bestalde, itzulpen asko egin ziren mende hartan, ezaguera-egarri handia<br />

zegoelako <strong>eta</strong> kosmopolitismoa maite zutelako. Halaber, Europako literatura nagusiak<br />

ezagutu nahi izan zituzten orduko jende ikasiek.<br />

Ilustrazioaren ideia-ekarpenek, obra didaktikoek <strong>eta</strong> zientzia positiboak lantzeak,<br />

gainera, beharrezko egin zuten, maiz, gaztelaniak zientziaren arloan falta zuen lexikoa.<br />

Galizismo uholde bat abiarazi zuen horrek, baina aurkako erreakzioa piztu zuen,<br />

ondorio gisa. Eztabaida-giro goria egon zen, horregatik, kontserbadoreen <strong>eta</strong><br />

berritzaileen artean, lexikoari buruz.<br />

b) Politikaren arloan, borboitarrak Espainiako koroa eskuratu zuten garaia dugu<br />

hura <strong>eta</strong> Ondorengotza-Gerra <strong>eta</strong> Independentzia-Gerra izan ziren garai horr<strong>eta</strong>ko<br />

zedarriak.<br />

Espainiak mendearen hasieran bukatu zuen Estatu gisa egituratzen, lagun izan<br />

zituela Utrecht-eko bake-ituna (1713) <strong>eta</strong> administrazio-batasuna; administrazio-batasun<br />

hori gauzatzeko, besteak beste, Aragoiko foruak deuseztatu zituzten.<br />

Orduko monarkiaren pentsaera batasunzale <strong>eta</strong> uniform<strong>eta</strong>sunzale horren<br />

aurrean, Joxe Azurmendik dioenez (1985: 384), euskal jendeak hautsi egin zuen ordura<br />

arteko ideologia-moldearekin: ondorioz, monarkiarenganako atxikimendua <strong>eta</strong><br />

foruzal<strong>eta</strong>suna bereizi egin zituzten euskal herritarrek, <strong>eta</strong> elkarren aurka jarri;<br />

horrenbestez, Euskal Herriko ordura arteko ideologia hezurmamitzen zuten bi oinarriak<br />

bereizita gelditu ziren.<br />

Ilustratuak, nolanahi den, ez ziren gehiegi arduratu zentralismoaren erasoen pean<br />

desegiten ari zen foru-sistemaz. Ilustratuek politika-erregimenaren auzia bazter batean<br />

utzi zuten.<br />

Mendearen lehen erdiak aipatzeko gauza askorik ez zuen ekarri. Bigarren erdian,<br />

Carlos III.a erregearen agintaldian (1759-1788), ilustratuen atxikimendu baldintzarik<br />

gabea eduki baitzuen, ideia berriak zabaldu ziren. Carlos III.ak eraberritu egin zuen<br />

104

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!