Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

VI. Euskal berridazleen alegiak
(ibidem: 13, 1-20 bb). Berdin, “Mendia aurguiten” alegiaren sarreran: 21 bertso-lerroko
betelana (ib.: 137-138, 1-21 bb).
Lautzea. Oro har, jatorrizkoak darabilen adjektibazioa saihestu zuen Iturriagak:
hermosa cristalina fuente/iturria (Sam 70, Itu 79); enramados cuernos/adarrac (Sam 70,
Itu 80); lebrel fiero/zacurrac (Sam 70, Itu 80); Lima de acero/ lima (Sam 74, Itu 82); Un
maldito Gorrión/Choarre batec (Sam 86, Itu 78); diestro Gavilán/Gabiroi bat (Sam 86,
Itu 79); hombres temerosos/Gendea (Sam 91, Itu 138); bramidos espantosos/deadar
(Sam 91, Itu 138).
Baita hiztegi berezitua ere. Zuzenbidearen alorrekoa, kasu honetan: docto
presidente, resolución, magistrados, congreso, nueva ley, derogación, reforma, norma/Ø
(Sam 139-141, Itu 94-96). Medikuntza-hiztegia: paciente, jeringa, cirujano, operación/Ø
(Sam 84/, Itu 76).
Irakaspenen mezua. Ez da harritzekoa hemengo irakaspenak lehenago ere
agertu izana, paremien atalean. Izan ere, Samaniegok askotan erabili zuen osagai
paremikoa irakaspenen lehengai gisa. Izaera morala baitute, oro har, paremiek.
- Askotan mezu berbera edo berdin antzekoa eman zuen:
Quien pretende sin razón
Al más fuerte derribar,
No consigue sino dar
Coces contra el aguijón. Sam 74
…Amigo
Infeliz del que ayuda a su enemigo. Sam 124
Así la suerte adversa es tolerable
Comparada con otra miserable. Sam 122
Así son los cobardes fanfarrones,
Que se hacen en los puestos ventajosos
Más valentones cuanto más medrosos. Sam 94
Eroqueri andia
Oi dec nerequico
Aculloa jotcea
Bortizqui ostico. Itu 83
Bere etsaiari
Eman badio
Noizbait norbaitec escua
Len edo guero
Icusico du
Galduric bere burua. Itu 142
Onela eguiten da
Gure suertea.
Charragoen aldean
Zan baño obea. Itu Erb
Izaten oi da guizon
Chit icaracoya
Toqui segurutica
Guztiz fanfarroya. Itu 86
Berdin antzeko mezua eman bai, baina lekuz aldatu zuen irakaspena, alegiahasieratik
alegia-bukaerara. Bertsolaritzaren teknikari jarraituz, beti ere:
Procure ser en todo lo posible,
El que ha de reprender, irreprensible. Sam 201
Besteri consejua
Nai dionac eman,
Lenaz icusi beaic
Bera premian dan. Itu 5
187