Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
Kontzeptuak. Egokitu egiten ditu zenbaitetan. Esaterako, haize-motak aldatuta
daude euskarazkoan. Iparrekoa, hegoko bihurtuta, eta ekialdekoa, iparreko:
Tout vous est aquilon ; tout me semble zéphir.
Lf 64
200
Oro zuretzat ditzu hegora;
Guziak iphar zitatzut iduritzen. Ar 94
Apaizen aurkako izaera satirikoko alegia honetan (VII.3), berriz, pertsonaia bat
aldatu zuen: derbixearen tasunak kaputxinoaren figurak iradokitzen dizkigu euskal
testuan. Izan ere, alde batetik, derbixeak bezalaxe, errari ibili ziren kaputxinoak
Archuren garaian: iraitzi egin zituzten Errepublikatik eta Penintsulatik, eta hala, bai
Iparretik Hegora eta Hegotik Iparrera ibili ziren kaputxinoak Euskal Herrian. Beste alde
batetik, kaputxinoek pobretasun-botoak egin ohi zituzten, derbixeek bezalaxe. Aski
arrazoi, Archuk kaputxinoa derbixearen figurarekin pareka zezan. Bestalde, exotismoa
ekidin zuen horrela, eta osagai hori etxekotu:
Qui désignai-je à votre avis
Par ce rat si peu secourable ?
Un Moine? Non, mais un Dervis :
Je suposs qu’un Moine est toujours charitable.
Lf 254
Izen arruntak ere bai:
Zure iduriala nortaz niz mintzatzen,
Arhatoin bekaiztiaz baniz aiphatzen?
-Aphezaz?
-Ez, bena bai kapuchiaz
Sinhexi nahi dut aphezak
Emaile direla guziak. Ar 213
L’histoire nous apprend… Lf 249 Zaharrek diote… Ar 205
Vos scrupules font voir trop de délicatesse Lf 250 Zure erreligioniak
Eguiten zitu chuchen sobera Ar 205
Izen bereziak. Ez du erakusten Archuk jokabide bateraturik. Izenaren jabea
nolakoa, itzulpen-estrategia halakoa:
- Animalien izen bereziak: Rodilardus/Rodilardo (Lf 71, Ar 95).
- Pertsona-izenak euskaratu egiten ditu, oro har: Perrette/Maillaita (Lf 266, Ar
185), Picrochole, Pyrrhus/Phette, Maneche (Lf 267, Ar 189), Jean/Johane (Lf
267, Ar 191).
- Geografia izenak naturalizatu zituen: Caucause/Ahuñe (Lf 64, Ar 93).
Alegiazkoak ere bai: Ratapolis/Arathoin hiriko (Lf 253, Ar 211).
- Mitoak, pertsonaia historikoak, obra klasikoetako pertsonaiak eta beste,
batzuetan kendu, besteetan onartu, eta zenbaitetan naturalizatu zituen: Sofi/Ø (Lf
39, Ar 189), Thémis/Ø (Lf 73, Ar 99), Morphée/Ø (Lf 309, Ar 237),
Esope/Esope (Lf 227, Ar 199), Monomotapa/Monopotapa (Lf 309, Ar 237),
Garo/Garo (Lf 353, Ar 219), Phénix/erreghia (Lf 32, Ar 75), Achéron/Ifernia (Lf
249, Ar 203), Bertrand avec Raton/Beiñat eta Raton (Lf 378, Ar 221).