Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

VI. Euskal berridazleen alegiak
Itzulingurua. Adibide honetan, satiro bat zer den eta nolako itxura duen
azaltzeko:
…un satjro vino a el… Isop 127 Irten cion esan degun becelaco Abere zatar, edo
Guizon-piztiatu ichusiac, ceñari ematen dioen
Satyroaren icena. BM 87
Betelana eta eletsutasuna. Oro har, den bezala ematen du jatorrizkoaren
edukia. Askotan, hala ere, bestelako xehetasunak gehitu zituen Bizentak, berbatsu:
El lobo non curando dela verdad nin rrazon, dize
le:
—¿Et por eso me maldizes? Isop 33
Otso gaiztoac ez enzuna eguinic Bildotsaren arrazoi
eder, issilgarriari, esatendio: ¿Cergatic lotsa galtzen
didazu? Cergatic niri gaizqui esan? Ori da Nagusiago
bati videgabe andia eguitea. BM 1
Adibide honetan, kontakizuna hobeto uler dadin, testua zabaldu zuen:
Finalmente dixo le el lobo:… Isop 34 Ez ceducanean Otsoac cer eranzun arrazoi ain
arguiei, estalquiac quenduric, diotsa,… BM 2
Xehetasunak eta azalpenak gehitu zituen eta testua luzatu, bestetan:
La vaca, cabra & oveja tenian compañia conel
leon & como enlas sierras andando tomassen un
cieruo, partieron lo en quatro partes. E el leon
tomo la primera parte deziendo:
—Yo tomo esta como leon & la segunda parte es
mia porque soy mas fuerte que vosotros. La
tercera defiendo porque corri mas que todos &
quien tocare la quarta parte tenga me por
enemigo.
E assi tomo todo el cieruo para si solo. Isop 35
…prometiendo le por ello de le dar grand
gualardon. Isop 35
Beia, Auntza, ta Ardia alcartu ta lagunduciran bein
leoi batequin eizan arrapatzenzana alcarren artean
partiltzeco. Basoan cebiltzala, arrapatuzuten Basauntz
bat. Lau guera, esanzuten Leoyez beste irurac, ta
laurendu beardegu Basauntz au. Gueldi, gueldi, dio
Leoyac. Naiz ni Abere gucien Buru, ta Nagusia:
lauren bat zor zait alde onetatic: bigarren laurena ere
neuri dagoquit, naizalaco sendoena : irugarrena ecin
iñorc quenducodit zuec baño ariñago ebilli naizalaco,
ta ni gatic izan ez balitza, igues eguingocizuten
Basauntz onec: laugarrenari icutzendionac, jaquin
bearcodu , izango nauela ni bere etsaya. Beldurrac
issilducituen beste irurac, ta icasizuten urrengoraco ez
laguntzea, ez burua bat eguitea Leoy sendo ta
arroarequin. BM 7
Ori eguiten badidazu ez naiz inoiz aztuco ;
izangonaitzatzu esquertsu ta onguiña; ezagutucodet
zuri zorco dizudala nere vicitza; izangoguera
adisquide bioc, ta nere bearrean jartzen bacera,
lagunducodizut beti, baita eman ere bearsari, edo
aloguer ona. BM 8
Elipsiak eta jakintzat eman daitezkeenak esplizitatu egin zituen, batzuetan:
[Ø] Isop 44 Bata ta bestea cebiltzan, norc nori guezur caltegarria
sartu. BM 44
Et el leon caydo enel suelo de tan fuerte golpe …largatzen du Leoytzarra conorte gabe, ta artzen du
estuvo sin sentjmiento vn buen espacio. Mas, Zaldiac iguesa. Bereganatu zanean Leoya arpegui
como tomo su sentido & fuerça tornando en si, ongui mallatuaz, ez zuen aurrean ecusi Zaldiric.
non vio mas el cavallo. Isop 61
BM 44
Bestetan, kontakizuna aberastu zuen deskripzio, xehetasun eta ekintzen aldetik:
…vn asno, el qual venja cargado de
luengas tierras. Isop 62
…Asto macal, argal, pisuaren pisuz macurtua ta obendua,
ta atzetic maquillada gogorrac ematen ciozcana Astazai
erruqui gabeac. BM 45
135