Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
Dirudienez, Larraldeko jauregian ondu zituen alegiak, Arrangoitzeko konde
Bernaten laguntza izan zuela (Hiriburuko alkate, Iturriagaren eskaintzan irakur
daitekeenez) (ibidem).
Hernanira itzuli ondoren, Iturriagak hiru liburu argitaratu zituen, eskola itxi
behar izan bazuen ere, bere irakaskuntza-kezkaren adierazgarri zirenak: Arte de
aprender a hablar la lengua castellana para el uso de las escuelas de primeras letras
de Guipúzcoa (1841), Diálogos basco-castellanos para las escuelas de primeras letras
de Guipúzcoa (1842), eta Fábulas y otras composiciones en verso vascongado, dialecto
guipuzcoano (1842).
Haren liburuak eta pentsamoldea aintzat hartuta, euskal pedagogo aurrerakoitzat
jo izan da Iturriaga. Tesi hori darabilte Lasak (1965), San Martinek (1978), Bujandak
(1991) eta Odriozolak (1995). Hona, denek errepikatu duten ideia, eta San Martinek
egoki adierazi zuena: “Irakaskintzari buruzko bere ideiak, pedagogia aldetik, garai
hartarako aski aurreratuak ziren” (1978: 136).
Alegia-bilduma “Euskal-Erriko gazteriari” eskaini zion Iturriagak, nahiz eta,
inoiz, nekazariak aipatu zituen Iztuetarekiko gutun-trukean, bere lanen jasotzaile gisa:
“Nic sinisten eta esperatcen dedan eran provinciaco Jaunac beguiratcen badie gure
lanari, ecusico du cer gausac ateraco ditugun eta cer prochusoac (sic) necazari
jendearentzat eta cer honra andia emango diogun euskalerriari” (Garmendia, 1968: 174).
Ildo horretatik, Iturriagak alegiak jende xehearentzat idatzi zituela esan zuen
Manterolak:
174
…y escribía á la vez sus fábulas para que sirvieran (…) de lectura corriente á nuestras
clases populares, tuvo muy buen cuidado de ponerlas al alcance de estas, haciendo que
todos sus cuadros se parezcan á los que nuestros aldeanos ven á cada momento en su
propia casa, y que hasta el lenguaje de los héroes y protagonistas de sus alegorías sean
el corriente y vulgar en el uso diario (Manterola, 1880: serie III, 38).
Poetika
Fábulas y otras composiciones… liburuko eskaintzan argi azaldu zuen ordurako
latinez eta gaztelaniaz zeuden ipuinak euskaraz ere ematea zuela helburu, eta alegion
azken xedea heziketa elebiduna zela.