Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

II. Alegiaren historiaz
1610ean Isaac Nicolas Nevelet-en Mythologia Æsopica plazaratu zen,
Frankfurten. Oso bilduma aberats eta oparoa izan zen: Esoporen alegiez gainera,
Fedroren Codex Phitoeanuseko alegiak ere bazituen, eta, guztira, 782 alegiak osatu
zuten liburua. La Fontainek eskuarteko liburua izan zuen, Fables choisies mises en vers
idatzi zuenean (1668, 1678-79, 1694). Generoa zabal zedin, Esopok bezainbesteko
garrantzia izan zuen alegialari frantsesak gerora.
La Fontaineren ondoren, bi motatako alegialariak ditugu: gai klasikoen
tradizioari jarraitu ziotenak, batetik, eta, ikusirik maisu aparta eta goi-goiko hura ezin
berdindu zezaketela, gai berriak asmatzen hasi zirenak, bestetik. Horrela, bada, alegia
berrien aroa hasi zen, Janssensen hitzak erabiliz (1955: 64): alegia berria garai
bakoitzeko pentsaeraren eta kezken lekuko izango zen, ordutik aurrera.
XVIII.eko Europan berebiziko garrantzia erdietsi zuen alegiak, Antzinatea
biziberritu baitzen orduan. Ingalaterran John Gay alegialaria izan zuten; Frantzian,
Florian okzitaniarra; Alemanian 24 , Lessing; Espainian, alegiaren urrezko aroa izan
baitzen, Samaniego eta Iriarte.
Idazleak liluraturik agertu ziren alegien aurrean; izan ere, alegietako portaera
moraleko auziak ilustratuen interesekoak ziren. Iñaki Aldekoak dioenez (2004: 73), La
Fontaineren garaiko alegiaren jauregi-giroko tradizioa Ilustrazioaren zedarrietan egokitu
zen Samaniegoren garaian eta, hala, literatura pedagogiko eta laiko moduan zabaldu zen
alegia, Europan barrena, XIX. mendean. Irakaskuntzaren bidez oso zabaldu zen, beraz,
generoa.
II. 5. Alegia, Aro Garaikidean
XIX. mendean alegia generorik herrikoienetako bat izan zen. Bazter guztietan
agertu ziren alegialariak. Gaiak ugaritu egin ziren eta bilduma espezializatuak atondu
ziren, adibidez, politika-kontuak jorratzen zituzten alegiekin. Testuinguru horretan,
alegiak, tonuaren eta gaien aldetik, kritiko-ohiturazko bihurtu ziren. Ekoizpenak gora
egin zuen; kalitateak, aldiz, behera.
24
Alemanak izan ziren, hain zuzen, alegia kritika-gai seriotzat hartzen lehenak (García Gual,
1991: 159).
43