Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
zapalduen sentimenduak boteretsuen aurka. Rodríguez Adradosek tirania jotzen du
adierazpide horren sakoneko arrazoitzat; izan ere, larderiazko giroak egiari isekaren
mozorroa jartzera behartu zituen sortzaileak, oro har, modu ezkutuan kritika egin ahal
izan zezaten eta zigorretatik salbu egon zitezen, Tiberioren agintepean (1979: 38).
García Gualek disimuluaren teoria deitu zion jarduera horri (1995: 121):
38
Nunc, fabularum cur sit inventum genus,
brevi docebo. Servitus obnoxia,
quia, quae volebat, non audebant dicere,
affectus propio sin fabellas transtulit
calumniamque fictis elusit iocis (III. lib. Prol. 33-37) 16
Izan ere, asmo txarreko ondorio eta interpretazioak atera zituzten Fedroren
alegietatik eta horregatik salatu zuten; politikoki arriskutsutzat jo zituzten, antza denez,
Fedroren alegiak, eta, dirudienez, bi lehenengo alegia-liburuak debekatu ziren.
Gogoeta horiek zerabiltzala, ohiko esakun bati heldu zion, autozentsura, herrixehearen
zapalkuntza eta klase-bereizketa gogorarazteko:
Ego, quondam legi quam puer sententiam,
“palam mutire plebeio piaculum est”,
dum sanitas constabit, pulchre menimero (III. lib. Epil. 33-35) 17
Zenbait ezaugarri moral nabarmendu dizkiete Fedroren alegiei; horien artean
veritas delakoa (Mañas, 1996: 331). Gogoko zuen Fedrok tasun hori, gezurrari,
kalumniari kontrajarria. Sarritan tartekatu zuen alegietan: “Id esse verum parva haec
fabella indicat" (I. 15. 3) 18 ; “verum est aviditas dives et pauper pudor” (II. 1. 12) 19 ;
“vera fabulla” (II. 5. 6) 20 . Ildo horretan, beste edozein alegialarirenak baino
moralizatzaileagoak dira Fedroren alegiak: onak eta gaiztoak bereizi zituen moral
fedroarrak, eta gaiztoen zigorra zorrotz adierazi.
Fedroren alegia-kopuruari dagokionez, bestalde, ikertzaileak ez datoz bat.
16 Ibidem: “Labur-labur azalduko dut orain zergatik sortu zen alegiaren generoa. Askatasunik
gabe, esklaboek beren sentimenduak alegietara aldatu zituzten, ez ziren-eta ausartzen esan nahi zutena
esaten, eta horrela, istorio asmatu barregarrien bidez, kalumnia saihesten zuten.”
17 Mañasetik (1998): “Behin, gaztetxoa nintzela, esakun hau irakurri nuen: «plebeio bati
sakrilegioa zaio nabarmenkeriaz marmarka jardutea». Neure onean nagoen bitartean ez zait esakun hori
berehala ahaztuko.”
18 Ibidem: “Baieztapen horren egiatasuna alegiatto honek darakus.”
19 Ib.: “Hauxe da egia: diruzaleak aberats dira; eta apalak, pobre.”
20 Ib.: “Benetan gertatua den zerbait kontatzen duen alegia.”