Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

V. Sorburu-testuen testuinguruak
Hirugarren liburua “A DON TOMÁS DE IRIARTE”-ri eskaini zion.
Bertsogintza garbi eta soilaren aldarri egin zuen. Eta Iriarte du horren eredu: “A la
naturaleza imploras solo. / Y ella, sabia, te dicta tus verdades. / Yo te imito” (ib.: 91).
Onean ibiliko zen Iriarterekin artean ere, harremana ozpindu baino lehen. Izan ere,
hirugarren liburuko lehen alegian, arrano atzaparkari, hego-arin eta zoliaren parekotzat
jo zituen Iriarte eta haren idazkera: “El Águila eres tú, divino Iriarte; / ya no pretendo
más sino admirarte” (ib.: 98).
Samaniegok bizkarra erakutsi zien gaztelaniazko ordura arteko alegiei: hautsi
egin zuen tradizioarekin, hala nola Sendébar, Calila e Dimna eta abarrekin 20 . Europatik
zetorren XVIII. mendeko korronte berria ilustratuagoa eta pedagogikoagoa zen (Jareño in
La Fontaine, 1969: 27-28). Horregatik, Samaniegok kanpoko iturri europar haiek hartu
zituen aintzat bere alegiak ontzeko. Eta ondoren, Europari eta munduari itzuli zizkion
alegiak (ibidem: 23): “después de vestir ‘de basquiña’ (sic) los temas adoptados, los
devolvió más allá de las fronteras”.
Prosazko hitzaurrean eman zuen bere iturrien berri: Esopo, Fedro eta La
Fontaine hautatu zituen, alegia-bilduma ugari irakurri eta gero. Badakigu imitazioa zela
XVIII. mendeko poetikan ezaugarri nagusietako bat. Samaniegok, poetika horretaz
jakitun, ez zuen originala izan nahi izan, ezta egundoko erdiespen poetikorik egin nahi
izan ere (ib.: 20). Aitortu zuen Esopo berehala utzi zuela alde batera, gaztelaniak
laburtasuna eta bizitasuna falta zituelako latinaren moduan aritzeko; geroago, Fedro ere
baztertu zuen, haren estilo bikaina ezin imita zezakeelako. La Fontaineren ereduari
jarraituz idaztea erabaki zuen, argumentuak Esopotik hartuz, eta askatasunez bere
jenioari jarraituz, alegiaren gorputz nagusia aldatu gabe, baina, ahal izanez gero, aldarte
berria eta grazia emanez (Samaniego, 1969: 52-54).
La Fontaine izan zuen, bada, eredu nagusi, baina bere erara eraberritu zuen.
“Prólogo”an La Fontainerekiko zordun zela aitortu zuen baina soilik “La Cigarra y la
Hormiga” eta “El Cuervo y el Zorro” alegietan eta besteren batean (“alguna otra”)
(ibidem: 53). Aitorpen horretan, hala ere, motz gelditu zen Samaniego. Izan ere, %35
dira La Fontaine, nola edo hala, oinarri harturik ondutako alegiak: 56 alegia 157etatik
20 García Gualek, dena dela, iradoki zuen Samaniegok ez zuela tradizio hori behar bezala
ezagutzen, eta harrotu zela ez ezagutzeaz (in Palacios, 2002: 57).
111