Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
150
Zabalkundea
1995ean argitaratu zuen Altzibarrek Ipuinak, ustez alegia guztiak ematen
zituela 35 .
Testu mailako azterketa
Objektuak, izakiak. Euskal ordain baliokideak eman zituen eskuarki Juan
Antoniok.
Dena dela, zenbaitetan ordain gehiago eta diferenteak egokitu zizkien
jatorrizkoei. Esaterako, “Catu eizari basocoa” alegian oilagor, eper, satorrac, erbia,
birigarroa, choriac egokitu zizkien jatorrizko conejos y perdices animaliei. Baita
“Nescatilla ezne saltzallia” alegian ere: huevos, cien pollos, cochino, dinero, vaca,
ternero/eun arrautza, eun bat chitachu, ollascoac, ollandac, olluac, diru asco, bei bi,
chalchuac, bigae ta idiscuac, beiac ta idijac, eznia (Sam 80, JAM Nes 36 ). Halaber,
“Azeri gaisotua” alegian: gansos inocentes, pavos, pollos…/erbi, eper, anzarrac,
ollategui, usacumiac… (Sam 171-172, JAM Aze). Estilo-aukera izan liteke ugaritasun
hori. Edo baserriko bizimoduaren aberastasun ustekoa erakutsi edo iradoki nahi izatea.
Bestetan kopurua aldatu zuen: dos mil avecillas/berreun bat chorichu (Sam 198,
JAM Catua eta chorijac).
Aldaketa batzuk arbitrarioak dira: el asador/Echeco urdiarentzat eguan zucuba
(Sam 180, JAM Catu lapur). Eta alegiaren hari narratiboa aldarazi zuten, ondorioz.
Bestalde, izenondo jakinekin ezaugarritu zituen animaliak, zenbaitetan:
Raposo/Azeri zuurra (Sam 196, JAM Ard); gatos/catu erpecari (Sam 196, JAM Ard).
35
Peru Abarcako “Mozulua eta egaztiak” alegia falta zaio (Arejitak (1990: 13) Peru Abarcaren
edizioan erabili zuen izenburua hartu dut).
36
Hiru hizki etzanek alegiaren izenburua adierazten dute: hortaz, Nes laburdura “Nescatilla esne
saltzaillia” alegiari dagokio. Izan ere, aldizkarietan agertu zirelako, ezinezkoa da orri-zenbaki soila jarriz
erreferentzia zehatza ematea. Horregatik, hemendik aurrera, alegiaren lehen hiru hizkiak hartuko dira
aldizkarietako alegien laburdura gisa, testu mailako azterketetan. Batzuetan, hala ere, lehen hiru hizkiak
alegia bat baino gehiagoren erreferentzia izan daitezkeelako, laburdura luzatu egin dugu: Catu lapur
(“Catu lapur birena”), Catua eta Chorijac (“Catua eta Chorijac”). Irakurleak egile bakoitzaren “Corpusa
eta iturriak” ataleko alegia-zerrendetara jo dezake, laburdurak zein alegiari dagozkion jakiteko.