Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
Isop Extrav-1. “Mica egarritua” Isop Aviano-20. “Necazaria, ta Idisco gaztea” Isop Aviano-
21. “Piztia ichusi, ta Guizon videaztia” Isop Aviano-22.]
130
Kritika
Harrera ona izan zuen liburuak bere garaian, eta baita gero ere. Hala, bada,
Manterola kexu zen Bizentaren liburua agortua zegoelako eta zaila zelako ale bat
topatzea. Donostiar kazetariak epai onak izan zituen Bizentaren lanarentzat: “...hecha en
fácil y correcta prosa, y en el lenguaje sencillo en que deben estar escritas las
producciones destinadas, como esta, á la infancia y el comun de las gentes” (1878: 2ª
serie, tomo IV, 83).
Hizkuntza-kontuei buruzko kritikak nagusitu ziren hasierako edizioetan, hala
nola Txomin Agirreren 1912ko hitzaurrean, hizkuntzari buruzko estetika-ikuspegi
garbizalearen eraginez, seguru asko:
Euskera garbian biurtuak dira, baña nungo orubetik datozen agirian daukate;
gure jaskera, menditar jaskera ipiñi zaiote, baño arrotz usaia eztute utzi; itz eder egokiak
dakarrzkite, baña itz oiek, gure mintzoerari dagokion bezela, beren leku berezietan
jarriak eztaude. Ezagun zaio egilleari, mingaña edo lumea euskeraz zerabillen bitartean,
burua erderazko gogamenetan zebilkiola (1912: xx).
Geroago, ordea, Bizentak Euskal Haur Literaturari egindako ekarpena
azpimarratu dute zenbaitek. Jon Juaristiren eta Jon Kortazarren ustez, esaterako, Ipui
onac tradizio idatzian kokatu behar da, haur eta gazte literatura eraikitzeko behar zen
tradizio idatzian 17 .
Etxaniz Erlek bere Euskal Haur eta Gazte Literaturaren Historian euskal haur
literaturako lehen liburutzat jo zuen:
1804an Bizenta Mogelek Ipui onac, euskaraz haurrentzat idatzitako lehen liburu
literatur-didaktikoa argitaratu zuen, Europa osoan zabaldurik zegoen “instruir
deleitando” korrontearen barnean (Etxaniz, 1997: 97).
Etxanizek, dena dela, liburuaren xede moral eta didaktikoarengatik, haren
literaturtasuna auzitan jarri zuen:
Egileak “onac” adjetiboa jartzerakoan ipuin horiek moralki onak direla adierazi
nahi digu, ez dio hainbeste begiratzen ipuinon edertasunari edo horiek irakurtzerakoan
izan daitekeen atseginari...
Berez nahiko moralistak eta pedagogikoak diren osagaiak, oraindik ere
moralagoak, zuzenagoak egin zituen Bizentak. Argi dago ez dela estetika, ez hitzaren
edertasuna idaztera animatu zuena egilea, eta alde horretatik, liburu hori haur eta gazte
17 Etxaniz Erlek ekarritako aipua (1997a: 100).