Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

VI. Euskal berridazleen alegiak
ARTOLA, Ramon (1887). “Astoak”, Euskal-Erria, 16. libk., 171-172. Sam IV-5
ARTOLA, Ramon (1887). “Otsoa eta saguak”, Euskal-Erria, 16. libk., 246-247. hibri
ARTOLA, Ramon (1888). “Azariya eta ollarra”, Euskal-Erria, 18. libk., 54-55. hibri
ARTOLA, Ramon (1888). “Legoia eta astoa”, Euskal-Erria, 18. libk., 123. hibri
ARTOLA, Ramon (1889). “Azari setosoa”, Euskal-Erria, 21. libk., 203-204. hibri
ARTOLA, Ramon (1890). “Astoa eta otsoa”, Euskal-Erria, 23. libk., 454-456. hibri
ARTOLA, Ramon (1891). “Erbi ama-umeak”, Euskal-Erria, 25. libk., 83-85. hibri
ARTOLA, Ramon (1892). “Ancheta, olagarroa eta igaraba”, Euskal-Erria, 27. libk.,
329-330. hibri
Kritika
Iritzietan, denek azpimarratzen dute Artolaren bertsoen izaera herrikoia.
Hala, bada, Onaindiak (1954: 356), Artolaren bertsogintzaz ziharduela, “goi
egazkarik” ez duela dio, baina badituela bai “alegi txukunak, ipuin adoretsuak eta
olerkitxo eztiak: euskalduna berez izan kantari”.
Villasantek “el popular bertsolari Ramon Artola” berri laburtxoa eman zuen
(1979: 390). Ildo beretik, González de Záratek (1995: 25) Artolaren alegien “marcado
carácter popular” delakoa nabarmendu zuen.
Zabalkundea
1995. urtean, Ramon Artolaren 41 alegia argitaratu zituen González de Záratek
Corpus. Fabulistas vascos de los siglos XVIII y XIX liburuan. Hala ere, bost ez dira, nire
ustez, Ramonenak, haren seme Jose Artolarenak baizik 86 .
Urte berean, Antonio Zabalak bi liburuki plazaratu zituen Artolaren alegiekin,
“Auspoa Liburutegia” sailean, Ipuiak edo kontutxoak izenburupean. Alegia guztiak
bildu zituen. Zabalaren bildumaren oinarri nagusia (201 alegia, hain justu) Artolaren
eskuizkribu bat izan zen, alegialariaren ondorengoek ordura arte ondo gorderik eduki
zutena. Honela dio eskuizkribuak lehen orrialdean:
Ipuiak edo kontutxoak. / Beraren egillea / Ramon Artola. / 1896’eko urtean
izkribatua / Donostian (Zabala in R. Artola, 1995: 10).
86 Euskal-Erria aldizkarian begiratuta egiaztatu dut “Pepe” Artolarenak direla honako hauek:
“Ardiyak”, “Ollua eta Ipurtargiya”, “Katubak”, “Zakurrak” eta “Gabiraba eta Belea”. González de
Záraten, Ramonen izenean agertzen diren I, II, III, IV eta XV. zenbakidunak, hurrenez hurren.
249