Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

E assi segund el prouerbio comun: Quien todo lo
quiere, todo lo pierde. Isop 34
Dize el prouerbio que nunca es fiel njn ygual la
particion que se faze entre mayores & menores…
BM 35
VI. Euskal berridazleen alegiak
Obe dala, esan oi dan bezela, echachori, edo curroe
bat escuan, Arrano egatua baño 20 : Gucia billatzea
dala gucia galtzea 21 BM 6
Andi ta chiquien arteco partilla, ez da inoiz berdiña.
Ala da esana, ta ala izana eracastendigun becela
Ipui eder onec. BM 6
- Adibide honetan, itzulpen literala eman zuen, euskaraz paremia baliokiderik ez
dagoelako. Bertsotan eman zuen Bizentak. Emaitza ez daiteke euskal
paremiatzat har:
“Non es juego de rreyr tener cara con dos fazes,
conla vna maldezir, conla otra poner pazes”.
Isop 127
- Inoiz uko egin zion paremia itzultzeari:
Ezda farra eguiteco,
Arpegui bi iduquitzea,
Batez paquea saltzea,
Besteaz auçi emateco. BM 88
…como non pueda alguno serujr a dos señores 22 . Isop 62 [Ø] BM 51
- Batzuetan, jatorrizkoan paremiarik ez, eta paremia bat eman zuen testu-zati oso
baten ordez:
Delos ombres falsos que contra los buenos
mueuen pleitos & trahen falsos testigos se dize
esta fabula:… Isop 34
Auzi zalea, eche ondatzallea 23 . BM 5
Baita paremia itxurakoa sortu ere. Kasu honetan, esakunetan sarri erabiltzen
diren ‘ezpain’ eta ‘bihotz’ bikotea erabiliz 24 :
[Ø] Isop 61 …guezurra nerabillen ezpañetan, ta asmo gaiztoa biotzean. BM 44
Konpentsazioa. Bizentak egiturazko aldaketa sistematiko bat egin zuen
jatorrizkoaren aldean. Izan ere, Isopeteko alegien hasiera halako exordio bat izaten da,
alegietako eduki morala edo portaera-eredua aurresaten duena. Bizentak kendu egin
zuen exordioa, baina bere alegien bukaeran, bertsotan edo esaldi bakarrean, eman zuen
horko edukiaren arrastoren bat edo beste, exordioan baino laburrago, hala ere:
El Esopo del innocente et sin culpa & del improbo malo
rrecuenta tal fabula:… Isop 33
Delos ombres falsos que contra los buenos mueuen
pleitos & trahen falsos testigos se dize esta fabula:…
Isop 34
Alas vezes pierde el cubdicioso lo que tiene en su poder
queriendo tomar lo ageno, delo qual se dize tal fabula:…
Isop 34
Eguia iduquizazu gauza alpertzat
Gaizto asmodun, ta asco jaquiñentzat. BM 2
Auzi zalea, eche ondatzallea. BM 5
…bacoitzac eutsi beardiola bereari, ta larga
iñorenari. BM 6
20 Gotzon Garate: “Arranoa hegan baino, txepetxa eskuan hobe”.
21 Gotzon Garate: “Dana gure dabenak, dana galdu”; “Dena nahi, dena galdu”.
22 Gotzon Garate: “Quien a dos amos ha de servir, a uno de ellos ha de mentir”.
23 Gotzon Garate: “Baserritar kalezale, etxe hondatzaile”; “Tabernazalea, etxe hondatzailea”.
24 Gotzon Garate: “Ezpainak hurbilago, bihotzak urrunago”; “Ezpain finak, bihotza latza”.
133