Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
aldetik aski interesgarria (1973: 163) iruditu zitzaion Goyhetcheren lana. Boudak dio,
baita ere, itzultzaileak ez zuela zehaztu haren hizkera euskalki jakin batekoa zenik,
baina tituluak berak salatzen duela lapurterazkoa dela eta, oro har, ia testu osoari buruz
hori esan daitekeela baina, edozelan ere, badirela aldaera eta forma-gorabehera ugari
(ibidem: 168). Eta, horietako batzuk ekialdeko euskalkietan usu erabiltzen direla.
Gai berari buruz, Josu Pikabeak dio Goyhetcheren obra berezia dela “kostalde
ingurukoa izaki eta halarik ere behe-nafarreraren eragina” duela (1991: 651).
Itzulpen lanari eta literatur alderdiari gagozkiola, Lafittek “poète de bureau”
deitu zion Goyhetcheri. Archurekin alderatu eta Goyhechek “plus lourdement” itzuli
zuela. Edozelan ere, Lafittek miretsi egin zituen Goyhetchek erabili zuen hiztegi zabala
eta aditz trinkoei buruz zuen ezagutza (1941: 49-50).
Onaindiaren iritzia, berriz, hauxe dugu: “Baekian, antza, euskal-eŕia guztiz
ipuin-zalea dala, ta euskerari ernai eusteko alegi eŕikoiak bear dirala, eŕez ta goxo
idatziak. [...]. ...bizkor ta bizi erabiĺi bear dau ipuinlariak bere luma, iŕi jolaska, baŕeantzean;
[...]. Or idazle onen akats bat” (1954: 440).
Orpustanek oso garrantzitsutzat dauka Goyhetcheren ekarpena, alegia kopurua
kontuan hartuz gero: Archuk baino hiru aldiz gehiago eta Fedrok baino hiru alegia
gutxiago besterik ez (1996a: 142). Eta, kontuan har bedi Orpustanek hori esan zuela
Arkotxak Florianen alegien itzulpenak eta La Fontaineren alegiez osatutako zazpigarren
liburua aurkitu baino lehen. Orpustanen irudiko, Goyhetcheren alegiak tresna
pedagogiko ezin hobeak dira (ibidem: 149) Elizak irakaskuntzan zituen helburuetarako:
“le rôle moralisateur”, hain zuzen (ib.: 153).
Aurelia Arkotxaren ustez, Goyhetche da “le plus prolifique des fabulistes
basques, auteur-adaptateur d’au moins 287 fables à présent répertoriées”, eta horregatik
“Martin Goyhetche devrait ainsi occuper la place qui lui revient dans l’historiographie
littéraire basque du XIXème siècle” (2003b: 11).
210
Zabalkundea
Goyhetcheren lanak, handia izan arren, oihartzun txikia izan du.