Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
‘Esopo ttikia’. Isopeteak herri-mintzairetan izanik, gizarte laikora hedatu zen alegia.
Izan ere, ordura arte alegia elizgizonen eta jende ikasiaren esparrukoa izan zen soilik.
Lehen Isopetea, Esopus, Heinrich Steinhöwel medikuak egin zuen, latinez eta
alemanez (Ulm, 1476-77). Italierazkoa, 1479an agertu zen; frantsesezkoa, 1484an;
ingelesezkoa, urte berean. Gaztelaniazko lehenengoa, La vida de Ysopet con sus fábulas
historiadas 23 , 1489an, Zaragozan, Johan Hurusek argitaratu zuen. Ez da jakin nork egin
zuen gaztelaniazko bertsio hura. Libururik irakurriena izan zen gaztelaniaz hiru
mendetan eta askotan argitaratu zen XVI. eta XVII.ean.
42
Bost zati nagusi izan ohi zituzten Isopete direlakoek:
1. Esoporen alegien lau liburu, hogeina alegiadunak, guztira 80. Alegia
horiek Vallaren, Remiciusen, Fedroren eta abarren itzulpenetan daude.
2. Alegia extravagante edo ezohikoak direlakoak, 17, Esoporenak baita ere.
Hala esaten zaie bilduma zaharrenetatik eta ezagunenetatik kanpo ibili
zirelako.
3. Remiciusen itzulpeneko 17 alegia, esopoarrak, halaber.
4. Avianoren 26 alegia.
5. “Colletas” direlako alegiak: Pedro Alfonsorenak, Poggiorenak eta
abarrenak. Guztira, 22; gehienak, ipuin satiriko eta pikareskoak.
II. 4. Alegia, Aro Modernoan
Kontatzeko modu berri bat agertu zen, askoz libreagoa eta atseginagoa:
garrantzia handiagoa eman zitzaion formari.
Garai hartan, grekoz idatzitako alegia anonimoak aurkitu ziren eta, horrenbestez,
latindar bertsioak, denbora luzean izan baitziren bertsio bakarrak, grekozko
jatorrizkoekin alderatu ahal izan ziren.
Mendebaldeko unibertsitateetan jarraitu zen alegiak ikasten eta aztertzen,
erretorika- eta estilo-ariketetan, Antzinatean eta Erdi Aroan bezala.
23
Berariaz emana dago hor izenburua, gaztelaniazkoa izan baitzen Bizenta Mogelek erabili zuen
bertsioa bere Ipui onac idazteko.