Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
20
¿Cein ederqui adierazoten duten estalqui ederren azpian, andiquiak, chiquiquiac ta
jaquintsuac berac icasi bear dituzten onac izateco bideac! (1804: 11-12)
Juan Mateo Zabalak, alegiagintza zeregin dongea edo alferren egitekoa ez dela
argi uzteko, ebanjelioko parabolak irakurtzeko esan zuen, hango ipuin, ikaskizun eta
irudietan aurkituko baitu irakurleak aurreiritzi hori uxatzeko modua (c. 1840).
Goyhetchek ere ebanjelioko parabolekin alderatu zituen alegiak: “...fableac dira
Ebanyelioco parabola edo comparantcen idurico condaira labur batçu [...] morala edo
iracaxpen cembait bere baithan cerratua dakhartenac” (18 2: vi).
Juan Anjel Etxebarriak alegien helburuez jardun zuen Fedroren alegien
itzulpeneko hitzaurrean (196 ): “Zillegizti-esparrukoak diran egiak izakien ta gizakien
bidez sentiaraztea. Ta irakas-lanetan diardugun ezkero, onuraz batera atsegiña ere
ematea”.
Etxebarriaren iritziz, morala eta jokaera akatsik gabea erakusten dute alegietako
pertsonek eta animaliek:
...ba-dirudi [...] notin edo abere bat eredutzat arturik esaten dautsela irakurleai: ara
nolakoak izaten zarien batzutan. Zentzatu zaiteze berandu baiño len. Ta ez zaiteze
gehiago jausi lengo akatsetan. (Etxebarria, 1966: 4)
Alderdi morala eta irakaspenen balioa nabarmendu eta balioetsi zituzten,
guztiaren gainetik, euskal alegialari horiek alegietan.
I. 2. Alegia, beste genero batzuen mugan
Beste genero batzuekin harremanetan jarri dute inoiz kritikoek alegia, eta haren
beregaintasunaz zalantzak zabaldu.
Jacob Grimm-ek (1834: V-VI), esaterako, poesia epikoaren bilakaeraren ondorio
gisakotzat jo zituen animalia-alegiak. Zehatzago esateko, Reinhart Fuchsen adierazi
zuen ezen poesia epikoan dutela, eta ez beste inon, animalia-alegiek oinarria, poesia
epiko bakoitzaren esparru trinko eta iraunkorrean sortu zirela animalia-alegiak, tradizio
luze, zabal eta mugarik gabean, eta tradizioak indar aski duela berez mataza amaigabeak