Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Baita zuzenetik zeharkakora ere, bestetan:
…diziendo: “Ay de los lobos”. Isop 111 Otsua etoŕala esanaz…. Alt Art
VI. Euskal berridazleen alegiak
Konnotazioak. Sarri erabili zuen ironia eta, halakoetan, tipografikoki markatu
zuen, letra etzanez, hain zuzen: laguntxuba (Alt Kat); ori pentsetan ba-dozu (Alt Kat);
sarija (Alt Lun); gure ixen ona zaintzen aleginđu biaŕ (Alt Bel); gramatika asko ekijan
(Alt Erb).
Neologismoak. Arana Goirik eta haren eskolakoek sortutakoak zabaltzeko
ahalegina egin zuen: ludija, lagi, euzkotaŕ (Alt Ola); gentzan itxi (Alt Kat), irasi (Alt
Art), txindi (Alt Bel); eresija (soñuba) (Alt Aŕ). Batzuetan, parentesi artean azalpena
emanez: eresija (soñuba) (Alt Aŕ); luna (leoya) (Alt Lun); bakaldun (eŕege) (Alt Uga),
baŧin (ziuŕ) (Alt Aŕ). Eta ‘edo’ juntagailua baliatuz: “jakingiak edo ezer eztakijenak”
(Alt Ola).
Betelana eta eletsutasuna. Ez dago halakorik, are gehiago, trinkoago eta
eskematikoago berridatzi zuen. Batzuetan, testu-zatiak inausiz. Esaterako, promitioak ez
zituen itzuli:
El Esopo del innocente et sin culpa & del improbo
malo rrecuenta tal fabula. Isop 33
Aquel que piensa mal & cosas contrarias contra
otro non puede fuir el mal, segund que desta fabula
se muestra Isop 34
El poderío & mando delos poderosos & rricos non
es mas si non quanto se conforman por voluntad &
fauor conlos inferiores et sus subditos, como
declara esta figura. Isop 127
[Ø] Alt Otsua ta Bil
[Ø] Alt Sag
[Ø] Alt Zez
Lautzea. Testua errazago uler zedin, batzuetan zenbait eduki inausi egin zituen:
se llego ala rriuera de mar & assentando se en vna rroca
& peña… Isop 110
El pastorçillo ponja algunas escusas, deziendo que los
lobos avian fuydo por partes non manifiestas. Isop 111
…avnque yo supiesse que te avian tornado en fuelle o
barqujn… Isop 111
Beste batzuetan, baina, testua zabaldu zuen:
Ixontziño baten baŕuban… Alt Aŕ
[Ø] Alt Art
[Ø] Alt Kat
[Ø] Isop 111 Baña guzuŕetan, euren lepotik baŕe-egiŧeko goguaz
ebiĺala igaŕiŧa… Alt Art
Irakurleari hiztegia eta adizki trinkoak ulertaraztea helburu zuela, parentesi
artean sinonimoak eman zituen: dezauguzanakin (ezautzen doguzanakin) (Alt Aŕ); itzala
257