Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

VI. Euskal berridazleen alegiak
Berdin antzekoa bai, baina azalpen luzexeagoak emanez, eta ezaugarriak,
nolakotasunak eta portaerak zehaztuz:
Esta fabula amonesta que non tome ombre
compañia con mayores porque el trabajo es
para los menores & el prouecho para los
mayores. Isop 35
Esta fabula amonesta que njnguno sea ingrato
dela gracia que rrescibe, mas antes que faga
otra gracia o seruicio quando el caso
ofresciere a aquel de quien rrescibio gracia o
beneficio. Isop 61
Ipui onec eracastendioe guizon argal, me, ta necazariei,
ez burua bat eguitea beren artu emanetan berac baño
andiagoequin, oec badira arroac, ascojaquin, ta
oquerrac. Nequea izangoda argalentzat; irabazia sendo
dirudunentzat. Oec guicenducodira necazaria
argaltzendan demporan. BM 7
Ipui onec eracusten du, izan bear degula esquertsuac
gueure onguillaquin, ta mesedeac gueitu bear
dizquioguezala, mesedeac eguin dizquigüenai.
Esquergabetasuna dala gaitziritzia beti. BM 42-43
Beste honetan, jatorrizkoan halakorik ez agertu arren, zigorraren eta beldurraren
beharra aldarrikatzen da haurtxotatik hasita, heziera ona izateko:
Significa esta fabula que los ombres de
mala naturaleza et criança semejantes son
alos toros brauos que jamas se quieren
castigar por disciplina nj palabra fasta que
los matan las justiçias enforcando los o en
otra malaventura sean acabados. Isop 126
Ipui onec dio, gazte uzu, natu char, ta aciera gaiztocoac
berandu, nequez, ta ascotan iñoiz ere eci ecin dirala.
Cigorrada, aguiraca ta beldur garri guciac alperrac dirala.
Idiscoa gorputztu, mardotu, ta cecendu bada, jaiquico da
jabe beraren contra. Onelaco guizasemeac bacarric eci oi
dira , edo presondegui gogorretan , edo obeto urcabean. Ala
bada chiquichotatic eman bear da aciera ona; aurchoac
cigorchoa ecusita beldurtzen diranean. BM 86
Exordioa eta irakaspena batuz, bertsook sortu zituen Bizentak, erakutsiaren
muina bilduta:
Como la prudençia & industria muchas vegadas
suplen & complen la vez o deffecto delas fuerças
nos enseña la presente fabula:
(…)
Significa que por arte & ingenjo puede ombre
fazer muchas cosas, las quales por fuerça non
podria complir. Isop 126
Asco dezaque escuac,
Baña gueiago buruac.
Garaituco dezu ecin eguiña,
Baldin bacera asco jaquiña. BM 85
- Beste batzuetan desbideratu egin zen. Adibide honetan, boteretsuei men egitea
hobe dela esaten da euskal testuan; halako determinismo bat badagoela goikoek
goiko eta menpekoek menpeko izaten jarrai dezaten.
Quiere dezir esta fabula que los ombres
malos & falsos buscando otros semejantes
falsarios fazen mucho mal & dapño alos
innocentes & pocopudientes.
Isop 34
Ipui onec esan naidu , guizon gaizto, ascotaco, ta indartsuac
billatzen dituztela beren guisaco lagunac, ta eguin calte
asco argal, oben gabeco, ta itz eguiñaz gaizquiago irtengo
duteenetan: larga oi dituztela larru utsean, ta gorrian berac
ederqui jancitzeco. Obedala auciric artu gabe lenengotic
escazen diotena ematea, gueroenean costu guciequin
ematea baño. Ardiac eraman balu aurrera aucia beste
Aguintari Nagusiago baten gana, ez ziran bere ille
guciequin paquetuco bere etsaiac. Aragui zaleac izanic,
eramango zuten mamia bera, ille ta guci. Icasi bearda
Ipui onequin ebaquitzen auciac mugonez,
beranduagora larga gabe. Obe da bear orduan escu atz
bat ebaqui, guero escutur gucia baño. BM 5
137