Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
(1965: 4): latinetik zuzen-zuzenean euskaratzen ahalegindu zela, hots, zuzen lotu
zitzaiola jatorrizkoari, Bizenta Mogelek eta Iturriagak ez bezala, askotan beren gisara
ondu baitzituzten beren alegia ederrak.
Fedroren alegien bigarren liburua hurrengo urtean agertu zen, aurreko liburuaren
formatu berean. Hitzaurrea dakar; baita hamar alegia latinez eta euskaraz, hitz
neurtuetan emanak, eta latin-euskara hiztegitxo bat ere. Alegion beharra aitzakiatu zuen
Etxebarriak adieraziz ezen alegiek, artean ere, bazutela “mamiña gaurko lurtarrarentzat”
eta irakurleak alegion esanetan aurkitu zezakeela euskarria “eguneroko olatuen artean
buru-zut ibiltzeko”.
Alegiak ziri-bertsoekin konparatu zituen. Izan ere, Martzialen ziri-bertsoak itzuli
zituen garai hartan. Ziri-bertsoek pertsona baten izaera eta kontuak agertu ohi dituzte eta
irakurlea ohartarazten dute haren akatsetan ez erortzeko; alegiek, ostera:
314
...ba-dirudi [...] notin edo abere bat eredutzat arturik esaten dautsela irakurleai: ara
nolakoak izaten zarien batzutan. Zentzatu zaiteze berandu baiño len. Ta ez zaiteze
gehiago jausi lengo akatsetan. (Etxebarria, 1966: 4)
1967an, bestalde, Esoporen 11 alegia itzuli zituen, “gerkeratik”. Hitzaurrea
idatzi zuen Etxebarriak; ondoren alegiak, euskaraz; gero, grezieraz. Alegien
baliagarritasunari buruzko ohiko jakingarriak eman zituen. Hala, bada, Esoporen alegiak
umeen heziketarako erabiltzen zirela diosku, “alegiak adimenari ta irudimenari pozgarri
ta asegarririk asko emoten dautsie-ta” (Etxebarria, 1967: 4). Halaber, alegietako
ikaskizuna dela alegien benetako mamia. Irakaspen horiek lehor eman beharrean “bizibizi
ta alai” ematen dituztela alegiek (ibidem: 5).
Gainera, bere ahalegina eta lana justifikatzeko, kultura eta euskara jarri zituen
jomugan: kultura, “gure apaizgai gazteak baserritik urten ta Salamanka’ra joan barik
kulturadun erriak ezagutu dagiezan”; euskara, “gure Errauzkiñe gaixoak
zibilizaziñoaren babespean, behintzat, ats-alditxo bat izan dagian, «stulta
latiniparlakoak» emondako estu-aldien artean” (ib.: 7) 129 .
129 Eskema metodologikoan adierazi bezala, ez dut egingo autore honen testu mailako
azterketarik, bere lanak ez baititu betetzen bertan adierazitako irizpideak