Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
166
...Zabala’ren ipuin oneik euskera garbi ta edeŕean dagozala esan daikegu; baña, tamalez,
gatz eta gazo gaŕi gitxitxu dauke. Gayak, bai, gayak egokiak dira; baña egostarin eta
gazaegi dagoz-ta, ipuin bikañak daukaguzanik ezin esan daikegu (1922: 28).
Mitxelenak antzeko zerbait diosku (1988: 121): “...correctas pero frías...”. Baita
Igone Etxebarriak ere (in Agirreazkuenaga et al., 1991: 143): “...zuzen eta egoki idatzita
egon arren ez dauke Iturriagarenak dauken bizitasunik”.
Bigarren iritzi-ildoko kritikoek Zabalaren alegiak goraipatu egin dituzte.
Aitzolen ustez, esaterako, “irudipen aberatsekoa zan... Bere olerkiak bertsoz oparotsuak,
itzez aberatsak, esakeraz iaioak eta aditza erabiltzen bikaiñenetakoak ditugu” (in Zabala,
1934: 16). Areago, Zabala baino alegialari hoberik ez da jaio, Aitzolen iritzian: “Bere
aiñekorik ez degu eduki. Idazle bezela gure izkera sakonkiro ezagutzen zuan. Ba ditu
bere akatsak; baiña olerkiok darioten irakaskintza bikaiñenetakoa degu”.
Etxaide, halaber, Zabalaren bertsogintzaren zalea da. Haren iritzian (1958: 166),
alegialari zaharretan “garaiena, jatorrena, euskera erabiltzen giarrena ta gorena” da
Zabala. Gainera, bilbotarra iaioa da bere alegiei “euskal-kutsu jatorra eraxten eta berebere
zaion nortasunez jazten” (ibidem: 167). “Euskal-mentalitatez jantziena” iruditzen
zaio Etxaideri (ib.: 171).
Epelago jokatzen dute Orpustanek eta Arejitak. Orpustan ez zaigu adoretsu
agertzen Zabalaren alde, ezta aurka ere (1996a: 147): “Du moins signalent-elles la
permanence de la vogue des fables depuis la fin du XVIII siècle”. Arejitak, berriz, dio
“...bilduma labur, ustez apal, baina ondo borobildurikoa” dela (1998: 3).
Zabalkundea
Urkixok RIEVen argitaratu zituenez geroztik, hirutan plazaratu dira Zabalaren
alegiak.
“Euskaltzaleak” elkarteak edizio bat atondu zuen 1934an, Aitzolen
hitzaurrearekin, Eusko alegiak izenburuarekin. Izan ere, Azkuek Eusko Ikaskuntzaren
lehen kongresuan adierazi zuen pena zela Zabalaren alegiekin liburu bat ez egitea
(Primer Congreso..., 1919: 478). Beharbada, Azkueren esanak akuilaturik prestatu
zuten edizioa. Liburu hartarako, Mogelen alegiak baztertu ziren. Baina, akats batzuk
gertatu ziren: 22. alegia eta haren aldaera, biak Juan Antonio Mogelenak, Zabalaren