Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

VI. Euskal berridazleen alegiak
literatura barruan kokatu izan bada ere, zorrotzak izanik ez genuke literatur lantzat hartu
behar (ibidem: 98-100).
Edozelan ere, Maite Iribar ediziogileak euskal literaturaren esparruan kokatu
zuen Bizentaren alegiagintza: “Bizenta Mogelen ohore nagusia, itzulpenekin izan bada
ere, euskal literaturara lehen alegiak ekarri izana da” (Mogel, 1991: 11).
Mari Jose Olaziregik (2003: 219), bestalde, nabarmendu zuen Bizenta Mogel
izan zela “euskal literatur tradizio androzentrikoan pitzadura bat ireki zuen lehenego
emakumea”.
Zabalkundea
Bi alegia jaso zituen Manterolak Cancionero Bascon (1878: 2ª serie, tomo IV,
82- 89), “Otsoa ta bildotsa” eta “Belea eta Aizeria”, hain zuzen.
XIX. mendearen hondarrean, lau aldizkaritan plazaratu zizkioten alegia batzuk,
Bilboko Beti Bat eta Euskalzale 18 aldizkarietan eta Gipuzkoako Euskal-Erria 19 eta
Euskal-Esnalea aldizkarietan.
XX. mendean, liburu modura, edizio bat baino gehiago argitaratu ziren: Euskal-
Esnalea aldizkarikoek atondutakoa, 1912an, Txomin Agirreren hitzaurrearekin; Auspoa
bilduman argitaratutakoa, 1963an, Juan San Martinen aitzinsolasarekin; Maite Iribarren
edizioa, 1991n; eta Leticia Aristirena, 2000n.
Testu mailako azterketa
Objektuak, izakiak. Maiz, izenondoak erantsita ezaugarritu zituen animaliak: el
lobo/Otso gaiztoa (Isop 33; BM 2); la oveja/ardi gaisso (Isop 34; BM 3); leon/leoitzar
izugarri bat (Isop 61, BM 40); el leon/Leoy tontotzarra (Isop 61, BM 44); cavallo/zaldi
mardo ta guicen (Isop 61, BM 44); un asno/Asto macal, argal pisuaren pisuz macurtua
ta obendua (Isop 62, BM 45); bestias/Lurreco Abere (Isop 62, BM 49); aves/Goietaco
18 Euskalzale aldizkarikoak, 13 ipuin, Azkuek argitaratuak, Bilbo, 1899: “Otsoa, ta bildotsa”;
“Zakurra, ta ardia”; “Tsakurra, ta aragi zatia”; “Leoia, beia, auntza, ta ardia”; “Otsoa, ta kuruloa”;
“Gizona ta sugea”; “Etseko eta campoko saguak”; “Arranoa ta aizeria”; “Belea ta aizeria”; “Leoia,
basaurdea, zezena ta astoa”; “Astoa ta tsakurtsoa”; “Leoia ta sagua”; “Ontza ta bere ama”. Horietako
batzuk gaztelaniazko itzulpenarekin.
19 Euskal-Erria, Donostia, 1880-1885: “Otsoa ta asto gaisotua”; “Leoya ta aizeria”; “Gizona ta
Astoa”; “Otsoa ta irudia”; “Chakurra ta aragi-zatia”; “Mika egarritua”; “Zakurra ta ardia”; “Zaldia ta
leoya”.
131