Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

VI. Euskal berridazleen alegiak
XIX. mendean, Manterolak bi alegia tartekatu zituen Cancionero Bascon (1878),
“Pegar esnea” eta “Belea eta Acheria”. Bestalde, Revista Euskaran hiru alegia argitaratu
zizkioten 1879an: “Acheria, chimiñoa eta animaleac”, “Gathu zaharra eta sagu gaztea”
eta “Lehoisaren oxekiac”.
XX. mendean, zorte hobea izan zuen. Edizio faksimilea argitaratu zuen Hordago
argitaletxeak, 1978an. Olariagak, bestalde, Alukiss izenburuko bestiariorako (1992)
Goyhetcheren alegia bat jo zuen begiz, “Acheria eta belea”, hain zuzen.
Testu mailako azterketa
Objektuak. Zehatzetik orokorrera zein orokorretik zehatzera jauzika ibiltzen da
zenbaitetan itzultzailea: errimatu beharrak eraginda batzuetan; xede-kulturako osagaiak
gertukoagoak izango zaizkiolakoan irakurleari, besteetan. Adibide honetan, esaterako,
zehatzetik orokorrera jo zuen, errimatzeko:
Pas un seul petit morceau
De mouche ou de vermisseau. Lf 31
Ez chichari, ez marmotcha;
Etchea ceducan huxa; Gy 3
Adibide honetan, berriz, orokorretik zehatzera jo zuen:
Maître Corbeau, sur un arbre perché… Lf 32 Musde Bele cegoen haritz tontorroan… Gy 1
Sinesmenak. Kristauentzat jainko bat bakarra dagoenez, manipulazio bat egin
zuen Goyhetchek “aux Dieux” itzultzean.
Du Goujon ! c’est bien là le dîné d’un Héron !
J’ouvrirais pour si peu le bec ! aux Dieux ne plaise !
Lf 255
Bah! Bah! Dio, bechtela hauc: hau ezta nire plata;
Arraiñ chirtchill hori bethi, erientcat utzten da.
Gy 30
Goyhetcheren ideologiak eragina du zenbait irudi itzultzeko orduan. Batzuetan,
irudia aldatu egiten du. Honela, adibide honetan, La Fontainek adierazi nahi du kleroa
izan ohi dela justizia emaile eta indartsuenaren zerbitzuko. Goyhetchek, apaiza izanik,
abokatu-jendearengana desbideratzen du arreta:
Un Loup quelque peu clerc… Lf 250 Abokat aire bat çuen
Oxo bat han guertatcen cen. Gy 160
Zenbaitetan ez du irudia osoki ematen. Fraideak aipatzea saihesten du hemen:
…J’ai souvenance
Qu’en un pré de Moines passant… Lf 250
Behiñ batez niñdoala
Phentce bat bera beçala… Gy 160
Ohitura bati, ezkontzeari, dagokio adibide hau. Erantsia dago, ez baitago
halakorik jatorrizkoan:
211