Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
alegiak. Errealismoaren esparruan dabil alegia, baina ironia dario errealismo horri
(1978b: 191). Ipuin miresgarrian ez bezala, alegietako piztia mintzodunek giza munduaz
gogoeta egiteko gonbita agertzen dute, eta ez ihesbide bat (1978a: 11).
Zalantza horiek bazter utzita, “1.1.2. Alegiaren izanaz” atalean agertutako
iritziak bat datoz puntu batean: alegia batek, kontatzen duen istorioaz harago, helburu
nagusi bat du, entzule edo irakurlea jomuga duela. Hauxe da helburu hori, era askotara
adierazia: gogatzea edo limurtzea, aholku zuhurrak ematea, irakastea, egia argitzea,
zerbaitez ohartzea, ekintza bat balioestea, adibide gisa baliatzea, irakaspen onak
ematea… Istorioak berez ez du baliorik, non eta ez den interpretazio bikoitza
transmititzen. Helburua edo asmoa da, horrenbestez, alegiak animalia-ipuinetatik,
bestiarioetatik eta, oro har, ipuin miresgarrietatik eta mitoetatik bereizteko giltzarrietako
bat.
Halaber, kontakizungintzaren esparruko beste azpigenero batzuekin ere nahastu
ohi da alegia, batetik, alegietan konparazioa, metafora edo analogia sarritan oinarri
direlako, eta, bestetik, azpigenero horiekin batera nahasian agertu direlako alegiak
antzinako bildumetan: exemplum, parabola, proberbio, alegoria eta abarrekin.
Orokorki, baina argiro, bereizi zuen Max Lüthi-k (1990: 12) 22 alegia bestelako
testu-mota alegorikoetatik: piztia edo landare mintzatzaile eta ekintzaileak, objektuak
eta gorputz-atalak ditugu alegia kontzeptuari lotuak 23 .
22
I. 3. Alegiaren hartzaileaz
Eztabaida handia izan da historian barrena alegiaren hartzailea nor izan den
zehaztu nahian: haurrak izan ote diren, helduak izan ote diren. Baita zer gizartemailatakoa
izan den hartzaile hori: maila apalekoa, goi-mailakoa, eskolagabea, ikasia…
Nøjgaardek luze jardun zuen gai horretaz La fable antique liburuan (1964: 48-
) eta argi apur bat egin zuen hartzaileari buruzko auzian. Bi galdera eginez ekin zion
22 “Auch die ›Fabel‹ gehört zum Kreis der Erzählgattungen, die wie das Märchen inhaltlich über
den Rahmen des irdisch Möglichen hinausgehen. Mag man wie Walter Wienert jede Gleichniserzählung
als Fabel bezeichnen, für das allgemeine Empfinden, das wie der Sprachgebrauch bei jeder deskriptiven
Definition zu konsultieren ist, sind doch sprechende und handelnde Tiere oder Pflanzen, Dinge,
Körperteile mit dem Begriff der Fabel verbunden.”
23 Parabolan, esaterako, gizakiak izaten dira protagonista.