Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
Nabarmendu zuen, bestalde, animalien ezaugarrietan gizakionak ispilatu eta ikusiz gero,
alegietatik argudio-bideak eta irakaspenak ateratzen direla (ib.: 8): “Je me sers
d’animaux pour instruire les hommes” 13 .
Gotthold E. Lessing-ek alegiei buruzko kritika-lana idatzi zuen bost saiakeratan,
Abhandlungen über die Fabeln (Berlin, 17 9) izenburu orokorraren pean. Horietatik
lehenengoan 14 esan zuen alegia esopoarra fikzio edo asmazio bat dela, helburu edo
jomuga bat duena 1 .
Esopok benetako gertaerak oinarri hartuta egin ohi zituela alegia gehienak
diosku Lessingek: Esopok ulertarazi behar zuen zer nolako antza zuten elkarren artean
benetan gertatutakoak eta hark asmatutako istorioak. Biotatik, gertatutako pasadizotik
eta asmatutako istoriotik, egia bera ateratzen da. Esoporen jarraitzaileek, aldiz, asmatu
egiten zituzten alegietako istorioak eta, hala, egia orokor bat argitzen zuten (Lessing,
1990: 243).
Bestalde, alegiak eskolan izan zezakeen erabilera bereziaz jardun zuen. Erabilera
heuristikoaz, asmatzearen arteari lotutako erabileraz, hain zuzen. Heziketa garaian
alegiak asmatuz talentua eskuratuko zuten gaztetxoek, Lessingen ustez. Izan ere,
Lessingen esanetan, antzinateko hizlariek atarramendu txikia atera zieten alegiei beren
ariketekin. Hori dela eta, egokiagoa iruditzen zitzaion eskolan, gaztetxoei alegiak asma
zitzaten agintzea, zeren ukaezina baita, alemaniar filosofoaren aburuz, berdinak direla
alegiak asmatzeko bidea eta asmatzaileek oro har erabiltzen duten bidea. Bide hori
erredukzioaren printzipioan oinarritzen da. Printzipio horrek zailtasun handiak ditu,
gauzen ezaugarri berezkoak jakitea eskatzen baitu. Horregatik, gaztetxoei oinarri zabala
eskaini behar zaie aldez aurretik: Naturaren historian dago oinarri hori.
Gainera, Lessingek oker iritzi zion alegiekin poesia egiteari: generoak gai
berriak behar zituen, ez forma berririk. Esoporen artea aintzatetsi zuen Fedroren eta La
13
Baita Rochefoucauldeko Dukeari egindako solas batean ere: “Je me suis souvent dit, voyant de
quelle sorte / L’homme agit et qu’il se comporte / En mille occasions comme les animaux : / Le Roi de
ces gens-là n’a pas moins de défauts / Que ses sujets, et la nature / A mis dans chaque créature / Quelque
grain d’une masse où puisent les esprits : / J’entends les esprits corps, et pétris de matière.” (op. cit.: 418).
Eta Bourgogneko Dukeari egindako eskaintzan ere bai: “Les animaux sont les précepteurs des hommes
dans mon ouvrage” (ib.: 449).
14
“I. Von dem Wesen der Fabel”.
1
“[die Aesopische Fabel] ist eine Erdichtung, die auf einen gewissen Zweck abzielet” (Lessing,
1970: 37).
12