Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
142
-«echeburuak», hauek ere berebiziko lana dutelako etxeko guztien heziketan.
Baina, nabarmendu zuen, batez ere, pertsona helduentzat idatzi zuela Mogelek.
Soziologikoki, mendebaldeko eta erdialdeko irakurleak izan zituen, batik bat,
jomuga. Ohiko praktika izan zuen testuak gipuzkeraz eta bizkaieraz lantzea, batetik
bestera igarotzea. Horren adibide dugu, Humboldten Collectánea lingüísticako erlijiotestu
bat, “en dialectos guipuzcoano y vizcaíno” Mogelek jarria (Garate, 1936: 104).
Halaber, gipuzkeratik bizkaierara igarotzeko ohituraren lekukotasun bi gutxienez
baditugu: hiztegitxo bat, gipuzkerazko zenbait hitzen bizkaierazko eta gaztelaniazko
ordainekin 28 , eta gutun bateko ohartxoa (1801-09-02), zeinean Mogelek Jose Maria
Murgari eskatzen baitio latinezko testu klasiko batzuen gipuzkerazko bertsioak
bidaltzeko, bizkaieraz ipini nahi zituelako (ibidem: 75). Dena dela, euskalkiei
dagokienez, bizkaiera literarioaren aitzindaria dugu, oroz gain, Juan Antonio.
Poetika
Neoklasikoa da Mogelen alegien estiloa. Estilo horren zenbait ezaugarri
nabarmendu zituzten Kortazar eta Billelabeitiak (in Uriarte, 1987: 13-22) Mogelen
lanetan. Esaterako, adieraztearen garbitasuna, barrokoaren iluntasunaren aurka,
diskurtsoa ulergarria izan zedin. Halaber, idatzitakoa bizitzarako praktikoa eta
erabilgarria izatea. Eduki praktiko horiek, dena dela, klase menperatzaileak
adierazitakoak ziren: literatura “nagusien morroi” bihurtu zen, hortaz, eta “gizarte
burgesak eskatzen zituen egien propaganda” bilakatu.
Bi helburu praktiko nagusi egotzi izan zaizkio J. A. Mogel alegialariari: kristau
morala zabaldu nahi izatea (San Martin, 1959; Kortazar in Uriarte, 1987; Altzibar,
1991) eta euskara edozein arlotan erabiltzeko gai zela erakustea (Kortazar in Uriarte,
1987; Altzibar, 1991).
San Martinek gogo-gardentasuna ikusi zuen zenbait alegiaren irakaspenetan:
Ta bere [alegia] geieneri, apaiz bati dagokionez, ta olerkari kristau baten
ametsezko dei zerutarren oiartzunak lurrera isuriko diran gisan, gogo-gardena agiri zaie
(1959: 46).
28 Izan ere, kexu ugari jaso zituen Mogelek, Confesio ta Comunioco Sacramentuen gañean
Eracasteac gipuzkeraz argitaratu zuenean, hitz asko ulergaitz gertatzen zitzaizkielako irakurleei
(Villasante, 1979: 210).