Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
Kontakizungintzaren enborrari, ipuinari lotua ikusten du Chambryk alegia.
Alegia ipuinetik askatu zen ipuinlariak, baliagarria izan nahiak kezkatuta, bere ixtorio
bati irakaspen moral bat atera zionean (Chambry, 1960: XXI).
Bi tradizio ditu literatura-genero honek: greziarra eta indiarra. 1927an, Ebelingek
baietsi zuen Mesopotamiako alegietatik datozela bi tradiziook, eta harrezkero inor
gutxik jarri du zalantzan baieztapen hori. Litekeena da Babiloniatik, Asia Txikian
barrena, Greziara iritsi izana, eta, baita ere, Persian barrena, Indiara (Morocho, 1994:
27). Hortaz, alegiaren jatorria Mesopotamian kokatu behar da K.a. XXV. mendean, gutxi
gorabehera. Nøjgaardek honela iruzkindu zuen une hura (1964: 432): “…l’Asie mineure
a été le champ où la fable a poussé la végétation la plus luxuriante, et la plus
précoce…”. Chambryk (1960: XXV), halaber, asiar jatorri hori defendatu zuen,
Esoporen jaiolekua baliatuz: “Les Grecs devaient avoir le sentiment de cette origine,
quand ils attribuiaient à Esope une origine phrygîenne ou Rydienne, c’est-à-dire
asiatique”.
Rodríguez Adradosek gehiago zehaztu zuen jatorria (1979, I: 201): “La fábula
griega tiene orígenes griegos y el influjo oriental no excluye las raíces helénicas”. Izan
ere, alegia greziarrak askotariko osagai greziarrak hartu eta bere egin zituen: erlijio
greziarraren osagaiak, festa eta oturuntza greziarraren osagai ludiko eta komikoak,
tradiziozko literatura greziarraren osagaiak eta, baita ere, natura greziarrari behatzearen
ondorioz ateratako jakingarriak (ibidem: 245-247). Bilakaera prozesu luzean, beraz,
gauza asko gehitu behar izan dizkio alegiak hasierako muinari (erlijiozkoak, ludikoak,
literarioak): ekialdeko alegiak, mito greziarrak eta festetako giro janbiko eta komikoak
osatu zuten eredua (ib.: 237-249).
Aguileraren ustez (1967: 10), aldiz, alegiak Indian jaio ziren, eta Txinan eta
Japonian landu ondoren, Tigrisetik Eufratesera igaro ziren. Eta, azkenik, Greziara eta
Erromara. Méndez ere iritzi berekoa da (1978: 10): Indiako penintsulan jaio zen alegia,
noiz ez dakigula. Litekeena dela hori han gertatzea kultura dravidikoen eta arioen
oinarri mitologikoengatik, eta bi bide hartu zituela gero alegiak, mendebaldera iragan
zenean: Greziakoa eta Persiakoa. Gure artean, jatorri indiarra “Aitzol”-ek aldeztu zuen:
30
Abereen alkarrizketa oiek neurtzea Indi’ko olerkariei bururatu omen zitzaien.
“Pantxatantra”, Pilpai inditar olerkariaren ipui-sorta zaarrenetzat jo genezake. Esopo’k