Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

VI. Euskal berridazleen alegiak
euskarara eman batzuek! Beste egunik ecusico luquee gure Poesiac edo versogintzac
(op. cit: 89-90).
Orain arte esandako guztia kontuan hartuta, eta Mogelen alegiak irakurri eta
autore klasikoen alegiekin konparatuta, ikus dezagun noizkoak, nork bilduak, zenbat
diren eta zer iturri duten eibartarraren alegiek:
1) Peru Abarca (c. 1802/1881). Hiru alegia moldatu zituen Juan Antoniok
liburuan: bat, hitz neurtuzkoa, eta bi, hitz lauzkoak. “Azeria eta charria” alegiari buruz,
Manterolak bere Cancioneron honako hau adierazi zuen:
La fábula de Esopo El Asno y el Cochino ha sido libremente imitada en dialecto
vizcaino por el ilustrado sacerdote de Marquina D. Juan Antonio de Moguel (1878, 1ª
serie, tomo IV: 68-69).
Manterolak adierazi nahi du tradizio esopoarraren ildotikoa dela. Alegia hori
Fedrorenean, Isopeten eta Samaniegorenean jasotzen da. Horregatik, hibridotzat hartu
dut.
“Baso ta etxeco sagubac” eta “Mozulua eta egaztiak” alegiak ere, azken hori
biltzaileek eman ez duten bakarra, hibridotzat jo ditut.
2) Ipui onac (1804). Zortzi alegia hitz neurtuzko plazaratu zizkion Bizentak
osabari. Zortzi horietatik bat, “Catu Eizari basocoa Zortzikoan”, Samaniegorena da.
Gainerakoak, Ibáñez de la Renteríarenak 29 .
Zortzi alegien iturriak González de Záratek (1995: 24 eta 353-357) zehaztu
zituen, baina ez dut beraren iritziarekin bat egiten “Catu Eizari basocoa Zortzikoan”
alegiaren iturriari dagokionez; izan ere, esan zuen Juan Antoniok asmatu zuela.
3) Basozabalen eskuizkribua (c. 1808) 30 . Funts pribatu batean dago. Juan
Antonioren 70 alegia daude, 60 hitz lauzkoak dira eta 10 hitz neurtuzkoak.
29 Honako hauek dira egile horrenak: “Andra alarguna, ta Olloa”; “Otsoa, ta Anchumea”;
“Lapurrac, eta Ollarra”; “Baserritarra, ta Basaurdea”; “Chacurra, ta Catua”; “Cata-motza, ta Zacurra”;
“Astoa, eta Otsoa”.
30 Altzibarrek azalpen batzuk eman zituen Ipuinak liburuan (1995), Eleuterio Basozabalek
egindako eskuizkribu horri buruz: “Eskuz idatzitako liburu hark El Rústico y Minerva zuen izenburutzat
eta Peru Abarka-ren kopia zen baina ondoan zera zioen: «Ademas, contiene este Libro trozos selectos de
las oraciones de Ciceron; Alexandro; etc. y Fabulas, traducido todo al Bascuence Vizcayno por dho Sñor
Moguel, de cuyos originales papeles los he copiado con todo cuidado yo Eleuterio de Basozabal. Año de
1808»” (1995: 23).
145