Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
36
II. 2. Alegia, Erromatar Aroan
Alegia ez zen estimu handitan izan erromatar garaian. Erromatarren gustuetatik
at egon baziren ere, Senekak De Otion (Astiaz) alegien balioa azpimarratu zuen, haien
kontakizunak entzunaz suspertzen delako, gizabanakoaren baitan, ezezaguna jakiteko
irrika (1993: 157). Eta horrela, haize alde egon ez bazen ere, zenbait egilek generoa
landu zuten.
Guztien artean, Fedro nabarmendu zen (ikus bedi, halaber, “I.1.2.1. Alegia,
pentsalari zaharren iritzian”). Trazian edo Mazedonian, non jaio zen ez da gauza
segurua; zehazki noiz jaio zen ere ez, baina K.a. 20-15 urteen bitartean sortu zen, antza
denez. Erromara esklabo eraman zuten, eta han Augusto Oktavioren liberto izan zen.
Askatasuna eskuratu zuenean, administrazio-lanetan eta irakaskuntzan jardun zuen.
Sejanok auzipetu, eta kartzela zigorra jarri zion, epai-prozedura zalantzazko baten
bitartez. Tiberioren ministro horrek, nonbait, bere burua aipatua ikusi zuen Fedroren
alegia kritiko samar batzuetan (I. eta II. liburuetakoak).
Fedrok Esopori egotzi zion generoa sortu izana, eta haren oinordekotzat jo zuen
bere burua. Horrela, bada, Esoporen gaiei heldu zien, baina gai berriak sortu zituen, eta
formari dagokionez, berritzailea izan zen, senario janbikoetan eman baitzituen alegiak.
Gaitegia berrituz –varietas– eta formari itxura berria emanez, goi-asmoko literatura
landua egin nahi zuela ohartu zuen Fedrok, eta, gainera, laburtasunak –brevitas–
lagunduko ziola irakurleari berritasuna eramaten:
Equidem omni cura morem servabo senis;
sed si libuerit aliquid interponere,
dictorum sensus ut delected varietas, 10
bonas in partes, lector, accipias velim,
ita, si rependet illam brevitas gratiam. (II. lib. “Auctor”, 8-15) 11
Behin baino gehiagotan heldu zion ideia horri. Fedrok argi utzi nahi izan zuen
bere alegiak ez zirela Esoporen alegien itzulpen huts. Bereizi egin zituen, batetik,
Esoporen alegiak (Aesopias), eta, bestetik, Esoporen alegien erara egindako alegiak
(Aesopi):
10 Letra lodiz, lan honetarako.
11 Manuel Mañasen gaztelaniazko itzulpenari eta edizio-oharrei jarraituz (1998): “Neu, egiatan,
agurearen [Esopo da agure hori] espiritua begiratzen ahaleginduko naiz, baina berritasunen bat tartekatu
nahiko banu espirituaren atsegina pizteko, era guztietako gaiak emanez, ondo pozik hartuko nuke,
irakurle, zuk halakoak gogoz onartzea, eta are gogo handiagoz, laburtasuna ekarriko baitu ugaritasunak
sari gisa.”