Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

[Ø] Lf 84 Asto honen modura
zabiltza akaso,
egin, beraz, kaso… Men 57
VI. Euskal berridazleen alegiak
Betelana eta eletsutasuna. Jatorrizkoak ez dituen xehetasunak gaineratu zituen,
askotan, Mendizabalek:
Maître Corbeau, sur un arbre perché… Lf 32 Bele batek behin, zeru zabalean hegaka zebilela,
artzai bati zakutoan gazta bat ikusi zion, eta polikipoliki
jaisten hasi zen jaki goxo hartaz
jabetzearren.
Hamarretako garaian, eta ezer txarrik susmatu
gabe, artzaiak zakutotik gazta atera eta alboan utzi
zuen, edateko esne hondar baten bila zihoan
bitartean.
Gazta han ikusi zuenean, belea zas! jaitsi eta rrau!
batean mokoz hartu eta inguruko zuhaitz batetan
Un navire en cet équipage
Non loin d’Athènes fit naufrage. Lf 149
Sur la branche d’un arbre était en sentinelle
Un vieux Coq adroit et matois.
Frère, dit un Renard adoucissant sa voix… Lf 91
jarri zen… Men 52
…behin altxor aberatsez betetako untzi bat
hondoratu egin zen Atenas inguruko itsasoan.
Ekaitz gaizto batek jo eta azpira egin zuen. Men 5
Basotik azeria harantz-honantz janari bila zebilela,
hara non ikusten duen oilar bikaina adar baten
gainean. Men 8
Beste hasiera bat taxutzeraino da eletsu Mendizabal, “Belea eta Azeria” alegian,
hain zuzen; bai eta “Atsoa eta bi neskameak” alegian ere.
Hala jokatzeak honako funtzio hauek ditu: batetik, ipuin-tankera ematen dio
alegiari; bestetik, testuaren irakurketa erraztu egiten du. Horren adibiderik argiena
“Urrezko arraultzak erruten zituen oiloarena” alegia da. Ipuin bihurtua dugu hamabi
bertso-lerro dituen alegia.
Lautzea. Metaforaz aritu baino testua lautu nahiago izan zuen Mendizabalek,
irakurleari begira, hari narratiboa ulergarriago egiteko:
Deux Coqs vivaient en paix ; une Poule survint,
Et voilà la guerre allumée. Lf 273
Dès que Téthys chassait Phébus aux crins dorés…
Lf 185
Oilategi batetan paketsu bizi ziren bi oilar. (…)
Baina halako batetan oilo bat sartu zitzaien tartera
eta biak maitemindu ziren lagun berriaz. Men 11
Goizero, eguzki printzak mendi gainetik hasi
orduko… Men 110
Irakaspenen mezua. Ohikoa du Mendizabalek bertsoak jartzea alegia
bakoitzaren bukaeran (dena dela, behin hasieran eta beste behin tartean jarri zituen).
Bertsook irakaspena ematen dute, batzuetan; beste batzuetan, ipuinaren segida eta
bukaera ematen dute.
331