Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

II. Alegiaren historiaz
Gauza jakina da, jada, alegietatik ondorioztatzen zen morala paganotasunaren
ohiko morala izaten zela: ezinezkoa da gauzen kondizio naturala aldatzea, baita giza
kondizioa eta gizakien izaera beste modukoa bilakatzea ere. Kristautasunak, baina,
munduaren beste kontzepzio bat ekarri zuen, eta ikuskera berri horrek ematen zion
gizakiari bere izaera aldatzeko ahalmena. Hala eta guztiz, Elizak eta Aita Santuek,
alegien oinarri morala gomendatuz, tradizio esopoarra galbidetik salbatzen lagundu
dute.
1251. urtean, Calila y Dimna izenburupean argitaratu zen gaztelaniaz
Pantxatantra indiar liburuaren bertsioa. Gaztelako Alfontso X.a Jakitunak agindu zuen
itzulpena, eta Juan de Capuak itzuli zuen, V. mendeko persierazko itzulpen bat eta VIII.
mendeko arabierazko itzulpen bat erabiliz.
XIV. mendean, Planudio fraide bizantziarra dugu. Italiara joan zen bizitzera, eta
bere kultura-giroan tradizioz jasotako alegia esopoarrak bildu zituen grekoz eta hitz
lauz. Gainera, Esoporen bizitza bat idatzi zuen. Rinucciok 22 Planudioren 100 alegia eta
Esoporen bizitza hura latinera itzuli zituen. Horixe izan zen Esoporen alegien
lehendabiziko latinezko edizioa (Erroma, 1473), eta handik aurrera hasi ziren zabaltzen
mendebaldean Esoporen alegiak.
XIV. mendeaz geroztik, alegiak zituzten liburu asko zebilen. Gaztelan, esaterako,
Hitako artzapezak alegia esopoar batzuk, 25 inguru, sartu zituen bere Libro del Buen
Amor poesia liburuan (1330 eta 1343). Juan Manuelek, era berean, iturri askotako
alegiak tartekatu zituen El Conde Lucanor-en (1330-1335).
Lorenzo Vallak Esoporen 33 alegia eman zituen latinez (Valencia, Lamberto
Palmart, 1480). Bertsio horrek hainbesterainoko arrakasta izan zuen, urte askoan izan
baitzen itzulpen- eta irakurketa-liburua humanitateetako ikasleentzat Gaztelan, hariketa,
XVI. mendearen erdialdera, alegialari handiaren edizio osotuagoak inprimatu ziren
arte.
Hurrengo urratsa alegiak herri-hizkuntzetan berridaztea izan zen. Herrihizkuntzetan
argitaratu ziren alegia esopoarren bildumei Isopete deitu zitzaien, hots,
22
Rinuccio izena Remicius bilakatu zen, ezkuizkribua irakurtzean egindako akats baten
ondorioz.
41