Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
horren beste lekuko bat “Eskuara” poema adoretsua 100 da, Haur elhe haurrentzat
liburuko alegien artean agertzen dena.
Kultura-kezka ere izan zuen Oxobik. Euskal Herriko jendeak eta haien
mintzamoldeak ederki asko ezagutu zituen. Alegietan agertu zituen batak eta besteak:
inguruko herrietako eskualdunak, buhameak, kaskoinak. Gurasoen jatorriak (kanboarra
aita, itsasuarra ama) eta aitaren lanbideak (guarda, leku-aldakuntza ugari izan zuena)
zerikusia daukate ezagutza zabal horretan. Kaskoin piska bat ere entzun zuela esana du
Xarritonek, aitaren lanbideko lagunen ahotik (1990: 6).
Euskal Herriko mendebaldeko literaturaren ezagutza ere bazuen. Ainhoa Beolak
ikertu duenez, neologismoak erabili zituen Hegoaldeko zenbait idazleren antzera, eta
haren ingurukoen joeraren aurka. “Idazle ikasia eta landua zela” ondorioztatu zuen
Beolak (in Moulier, 1992: XIII). Bat nator horrekin. Alegialariak, behintzat, ezagutzen
zituen: Iturriagaren eragina, batez ere, azpimarragarria iruditu zait.
270
Poetika
Kezka horiek guztiak zituelako, ardura didaktikoa hartu zuen bidarraitarrak,
alegiak eta bestelako poemak idaztean: euskara eta euskal kultura helarazi nahi izan
zituen Oxobik molde herrikoietan. Horren lekuko ditugu, besteak beste, alegiak; bai eta,
alegia ez direnetan, Haur elhe haurrentzat liburuko zenbait konposizio, herri-kulturaren
ondarea oinarri harturik ondutakoak 101 . Hain zuzen, herri-kultura aintzat hartu zuelako
da indartsua Oxobiren poemagintza.
Eta hori guztia haurrentzat: Alegiak liburuko hitzaurrean, desira bat agertu zuen
bidarraitar idazleak: “Den bezala, liburutto hau onhartuko dautatet agian euskaldun
haurrek”. “Eskualdun haurrentzat egina da”, adierazi zuen. Bai eta alegiok gustuko izan
ezean, atsegin hartuko zutela haurrek “beha eta beha, P. Garmendia, Saratar adiskideak
egin aphaindureri”. Argi adierazi zuen Oxobik, beraz, nor zerabilen gogoan alegiok
100 Herri-lirikan bezala, imposibilia erabili zuen Oxobik maisuki: “Iratzea mertchikaz betehe
jarriko, / Zezen beltza zazpi chahalez erdiko, / labettoa elhur churiz gorrituko, / Eskualdunek Eskuara
dute galduko. // Ur gainean ezarri dute zubia, / Hartan erein ogiko hazi garbia, / Han jin arte irin ophilño
churia, / Eskuarak ez, ez du galduko mihia. //” (1944: 20).
101 Hala nola “Bat eta bat!” eta “Petirisantsen kantua”, doinu ezagunak ezarri baitzizkien kanta
zitezen; “Akherraren…”, aho-korapilo ezagun bat baliatuz idatzitako poema jostagarria; “Astoa eta
Otsoa”, euskal kantutegiko pieza batean oinarritua; eta “Akhelarre” eta “Negutik udarat” poema
estilizatuak.