Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
Isopetetik zuzenean hartu ordez, zeharbidez bestelako iturrietatik eta baita ahozko
tradiziotik ere hartu bide zituelako 1 . Iturri zeharkakoak izan edo iturri zuzenak izan,
Esopo eta Isopeten agertzen diren alegia batzuetako gaiak baliatu zituen Urdazubiko
idazleak, lau etsenplutan, gutxienez, euskal irakurlea onbideratzeko eta salbatzeko.
Honako etsenplu hauetan ditugu alegiak:
118
- “Xinhaurriaren gobernuaz” diharduen etsenplua (Axular, 1977: 35-37).
Axularrek Prov. laburdura eman zuen iturri gisa. Esopok ere jorratu zuen gaia 2 .
Nagientzako aholkua da, zuhurtziaz jokatu eta lanean has daitezen.
- “Bi xakur gazte”-en etsenplua (Axular, 1977: 93-95). Axularrek Plutarc.
laburdura eman zuen iturri gisa. Esopok ere badu gai hori 3 . Semeak (sic)
umetatik hezteko eta mendean edukitzeko aholkua dugu.
- “Gorputzeko mienbroetan ezta inbidiarik” adierazpenarekin hasten den
etsenplua (Axular, 1977: 355-357). Axularrek ez zuen iturririk eman. Dena dela,
bai Esoporen 4 bai Isopeteren 5 tradizioan dagoen alegia da. Elkarri lagundu eta
barkatu beharraz.
- “Uli farfailla”-ren etsenplua (Axular, 1977: 439). Axularrek ez zuen iturririk
aipatu. Bi alegiatan landu zuen gaia Esopok 6 , eta sabelkoikeriaren arriskuaz
ohartarazi zuen bietan. Axularrek, ordea, haragiaren plazeraren arriskuaz
ohartarazteko erabili zuen.
Ikusten denez, kristau ona izateko eta bekatuan ez egoteko portaera-ereduak
eskaini zituen Axularrek lau etsenplu-alegia horietan, txikitandik heziera ona izatearen
beharra eta elkarri lagundu beharra nabarmenduz, eta nagikeria eta sexu-plazera
gaitzetsiz.
1
Salaberri Muñoak Geroren iturriak ikertu eta arakatu zituen bere doktorego-tesian (1997), eta
dio: “Gero-n bildutako aipamen horietatik askok (erreferentziatu gabekoak barne) Plutarkoren Apotegmatik
jasoak diruditen arren, garaiko liburu aszetikoetan barreiatuak aurkitzen ziren gehienak eta ez bide zen
jatorrizko liburuetara joan beharrik erreferentzia zuzenak izateko. Aipamenekin adierazi bezala, fondo
amankomun ezagun batekoak bailiran agertzen dira normalean” (ibidem: 298). Etsenpluen iturriei atal bat
eskaini zien (295-303).
2
Cf. Esopo/Chambry, 336.
3
Cf. Esopo/Chambry, 175.
4
Cf. Esopo/Chambry, 159.
5
Cf. Isop III-16.
6
Cf. Esopo/Chambry, 238 eta 239.