26.08.2013 Views

Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Alegia</strong> <strong>klasikoak</strong> <strong>euskaraz</strong><br />

Guizoten legeak <strong>eta</strong> Espainiako 1857ko Moyanoren legeak bizkortu egin zuten<br />

eskola bidezko alfab<strong>eta</strong>tze-prozesua, frantsesez <strong>eta</strong> gaztelaniaz, Euskal Herrian. Horren<br />

harira, berriki, Jean Petit psikolinguista <strong>eta</strong> Reims-eko Unibertsitateko irakasle<br />

emerituak lege horren eragina iruzkindu du, Jean-Luc Mélanchon ministroari<br />

zuzendutako gutun batean:<br />

194<br />

C'est sous le règne de Louis-Philippe que le mouvement d'éradication des<br />

"patois" s'accélère. <strong>La</strong> loi Guizot, votée en 1833, stipule que chaque commune de plus<br />

de 500 habitants doit ouvrir une école primaire et, en conséquence, recruter et<br />

rémunérer un maître. Une école normale est créée dans chaque département. <strong>La</strong><br />

monarchie restaurée emboîte ainsi le pas au jacobinisme révolutionnaire des années<br />

1790. L'unification linguistique et scolaire programmée, mais non réalisée par la<br />

Révolution, entre maintenant dans sa phase de concrétisation. L'élimination impitoyable<br />

de toutes les langues régionales encore en usage sur le sol français est dès lors<br />

commencée.<br />

Préfets, recteurs, inspecteurs d'académie, inspecteurs primaires et instituteurs<br />

œuvrent maintenant dans le même sens et cette action unificatrice revêt des aspects de<br />

persécution (Petit, 2006: 6-7).<br />

Jazarpen horren adibideak ugari dira. Aski izango dira bi ale, Torrealdaik<br />

jasotakoak (1998: 32-33). Lehena, Mauleko barrutiko ikuskatzaileak adierazia, 1833an:<br />

“J’ai exigé des instituteurs l’abolition entière de l’usage de la langue basque en classe.<br />

Je leur ai également recommandé d’abandonner entièrement la pratique de la lecture<br />

basque, suivie dans tous les temps dans leurs écoles.” Bigarrena, Pirinio Apal<strong>eta</strong>ko<br />

pref<strong>eta</strong>k iragarria, 1846an: “Nos écoles au Pays Basque ont particulièrement pour objet<br />

de substituer la langue française au basque”.<br />

Poetika<br />

Frantsesez <strong>eta</strong> <strong>euskaraz</strong> jarri zion izenburua Archuk bere alegia-liburuari: Choix<br />

de fables de la Fontaine … <strong>eta</strong> <strong>La</strong> Fontainaren aleghia-berheziak… Liburuko alegiak<br />

ere frantsesez <strong>eta</strong> <strong>euskaraz</strong> “begiz-begi” ipini zituen. Hautu hori hezkuntza-sistema<br />

zaharr<strong>eta</strong>tik zetorren tradizioan oinarritzen da, Arkotxak ohartzen duen moduan (2006:<br />

44): izan ere, alegien edizio elebidunek funtzio pedagogikoa izan zuten hezkuntzasistema<br />

zaharr<strong>eta</strong>n, parez pare jarrita grekera <strong>eta</strong> latina, <strong>eta</strong>, orobat, latina <strong>eta</strong> herrihizkuntzak.<br />

Azken buruan, Archuren estrategia nagusia da, Arkotxaren iritziz (ibidem),<br />

“alegia hizkuntza batetik bestera joateko zubi-tresna ludiko bezala” erabiltzea.<br />

Liburu horr<strong>eta</strong>ko “Uskal Herriari” poeman argitu zigun Archuk bere ustez<br />

alegiak zer <strong>eta</strong> zertarako diren: “Ghezurtto batzu, hau da eghia / Zure haurren

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!