Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

VI. Euskal berridazleen alegiak
DORNAKU, Juan María Román “BERA” (1917). “Goyetxe’ren alegiak. Belea ta
axeria”, Euskal-Esnalea, 155. zka., 132. Lf I-2
DORNAKU, Juan María Román “BERA” (1917). “Goyetxe’ren alegiak. Ttirritta ta
xinaurria”, Euskal-Esnalea, 156. zka., 146-147. Lf I-1
VI.6.7. Joseba Altuna Aldasoro “AMILGAIN” (1888-1971)
Ideologia
EAJkoa zen. Gerra ostean, frankismoak jazarria eta zigortua. Euskaldun berria.
Bizkaiko Foru Aldundian euskara-irakasle, 1936 arte. Itzultzailea. Atzerriko idazleen
lanak itzuli zituen, hala nola, Grimm anaien ipuinak, Oskar Wilderenak, Afanasievenak
eta Esoporen alegiak.
Euskal eskolak indartzea helburu, haur liburu didaktikoak prestatu zituen, umeek
euskaraz irakur zezaten. Haur liburu horien artean, Ume Euzkeldunen Laguna (1920)
da 93 aipatzekoa. Irakurgai-sorta bat prestatu zuen libururako, tartean alegiak, orduantxe
jaiotako euskal eskoletan eta euskal hezkuntzan erabil zedin. Didaktika-bide gisa,
umeek ikastea eta atsegin hartzea uztar zitzaten nahi izan zuen: “idazti au irakuŕtiaz
asko ikasiko dozube ta noxian bein sendo baŕe-egin be”.
Bi hartzaile desberdin dituzte bere alegiek: “Mutiko-neskato euskaldunei”
eskaintza ez-sexista egin zuen Altunak Ume Euzkeldunen laguna irakurgai-liburuan;
herritar heldu abertzalea zuten, berriz, hartzailetzat Euzko-Deyako Esoporen alegiek.
Corpusa eta iturriak
Ume Euzkeldunen laguna liburuan 8 alegia moldatu zituen, ipuin eta bestelako
irakurgaiekin batera, hitz lauz. Horietatik sei datoz iturri klasikoetatik: bat, Esopotik;
hiru, La Fontainetik; bat, Samaniegotik, eta beste bat hibridotzat hartu dut. Beste biak,
“Amilgain”-ek asmatutakoak edo beste iturri batzuk erabiliz moldatutakoak dira 94 .
Bestalde, hitz lauzko 27 alegia argitaratu zituen Altunak Euzko-Deya aldizkari
jeltzalean, “Esoporen ipuñak” izenburu orokorraren pean eta “Amilgain” goitizenarekin.
93 Haur liburu didaktikoen erroldan (1987: 40) ohar bitxi hau irakur daiteke: “ La 2ª edic. 1920.
Libro de lectura para los niños de las escuelas. Edición destruida posteriormente por la Diputación de
Vizcaya”.
94 “Arkumia ta azerija”, “Katuba ta azerija”.
253