Alegia klasikoak euskaraz Isopeteko, La Fontaineren eta

Alegia klasikoak euskaraz
Lefevereren ustez lau dira berridazlearen estrategien hertsatzaile edo mugatzaile
nagusiak: ideologia, poetika, diskurtsoaren unibertsoa eta hizkuntza.
a) Ideologia. Bi kontzeptuok, berridazketa eta manipulazioa, ideologiaren eta
boterearen auziari lotuta daude; nolabait esatearren, literatura berridazten dutenek
gizartea ere berridazten dute, eta baita arte-lanen harrera eta haien balizko kanonizazioa
ere (1997: 11).
Berridaztea manipulatzea da, boterearen zerbitzupean egiten den jarduera bat;
alde baikorretik begiratuta, berridazteak literatura jakin baten eta gizarte jakin baten
bilakaerari lagundu diezaioke. Baina, beste alde batetik begiratuta, berridazteak
berrikuntza erreprimi dezake, desitxuratu eta hertsi dezake; hargatik, manipulazio
prozesuak ikertzeak, itzulpenetan agertzen diren bezalaxe, bizi garen mundua ezagutzen
lagundu diezaguke.
Ideologiaren hertsatzaile hau aztertzeko, galdera batzuk egiteko esan zuen
Lefeverek: nork berridazten duen, zergatik, nolako egoeran, norentzat (op. cit.: 19).
Lefeverek ere ‘sistema’ kontzeptua erabili zuen berridazketak aztertzeko, eta
sistemen sistema, hots, kultura, nork kontrolatzen duen galdetu zuen (ib.: 28), eta
erantzun zuen kontrol-faktore bikoitza dagoela.
Kontrol-faktore bat literatura-sistemaren barruan dago, barrutik kontrolatzen du
literatura-sistema. Profesionalak ordezkatzen du faktore hori, eta gizarteak estatusa eta
agintea ematen die profesional horiei (kritikoak, iruzkingileak, irakasleak eta
itzultzaileak, besteak beste).
Beste kontrol-faktorea mezenasgoa da, hots, literaturaren irakurketa, idazketa eta
berridazketa sustatu edo oztopatu dezaketen botereak (pertsonak nahiz erakundeak).
Mezenasari, gehienetan, literaturaren poetika baino gehiago literaturaren ideologia
interesatzen zaio, eta, hala, poetikari dagokion guztia profesionalaren esku uzten du
mezenasak (ib.: 30). Literatura-sistema jakin baten aldaketak mezenasgoarekin izan
dezake zerikusia, besteak beste.
Ideologiaren hertsatzailea itzultzailearen baitatik ere sortzen da, neurri batean:
itzultzaileari kosta egiten zaio batzuetan bere ideologiaren aurka doan testu bat sortzea,
64