dogu-turkistan-sempozyumu

irliğini sağladı. Kral Songsten Gampo bir Nepalli ve bir de Çinli prenses ileevlendi. Çinli prensesle evlenmesi, Tibet ve Çin arasında iş birliği ve barış sağlamakadına atılan stratejik bir adım olarak görüldü. Yuan Hanedanlığı (1271-1368) süresince, Moğol hükümdarı Cengiz Han, Çin dâhil Avrasya’nın büyük birbölümünü fethetti. Çin, Tibet’in 13. yüzyıldan itibaren kendisine ait olduğunuiddia etmektedir. Ancak Çin, Tibet üzerinde hak iddia edemez; olsa olsa, hemTibet hem de Çin üzerinde hak iddia edebilecek olan Moğolistan’dır. 1578 yılında“Bilgelik Okyanusu” anlamına gelen Dalay Lama unvanını veren Moğol idarecilerdir.Çin İmparatoru, 1652 yılında sadece Kutsal 5. Dalay Lama’yı bağımsız birdevletin lideri olarak tanımakla kalmamış, kendisini “yeryüzünde bir ilah” olarakgörmüştür. Tibet’in Çin hanedanlıkları ile ilişkisi “Ruhban-Veli (Cho-Yon)” ilişkisibağlamında tanımlanmış; Dalay Lama Çin İmparatoru’nun ruhani koruyucusuolarak görülmüştür.2000 yılı aşkın yazılı bir tarihi olan Tibet, Çin idaresinden önce bağımsızhükümran bir devlet olarak var olmuştur. Tibet komşuları ile birçok anlaşmalarimzalamıştır.Çin hükümetinin Tibet tarihine bakışı, Tibetlilerin tarih algısından farklıdır.Tarih, geçmişte yaşanan bir olgudur ve değiştirilemez. Tibet Ruhani Lideri DalayLama’nın pozisyonu ise geleceğe yöneliktir. Dalay Lama, tarihe bakış açısındakibu farklılığın her iki tarafın da yarar göreceği ortak bir anlaşmanın oluşmasında,ortak bir gelecek inşasında engel olmasını, Tibet halkı için Çin Halk Cumhuriyetibünyesinde bir çözüme ulaşmada sorun teşkil etmesini istememektedir.Çin istilasının bir sonucu olarak 1,2 milyon Tibetli hayatını kaybetmiştir. Bu,6 milyonluk Tibet nüfusunun beşte biri demektir. Çin yıkımları sonucu, 1959’danönce Tibet’te bulunan 6.259 manastır ve ibadet yerinden sadece 8’i ayakta kalabilmiştir.Tibet, üç vilayet üzerine kurulmuştur: U-tsang, Kham ve Amdo. Çin, istilaettikten sonra Tibet’i beş vilayete bölmüştür: Tibet Özerk Bölgesi 1965 yılındaoluşturulmuş, Tibet’in doğu topraklarının yarısı Çin’in Qinghai, Yunnan, Gansuve Sichuan vilayetlerine dâhil edilmiştir. Çin, “Tibet” ibaresini sadece Tibet ÖzerkBölgesi için kullanır.BM Genel Kurulu Tibet’le ilgili 1959, 1961 ve 1965 yıllarında üç karar almış-102