dogu-turkistan-sempozyumu

11eseri Mu’cemü’l-Büldân’da (VII, 270) burayla ilgili gözlemlerini şu şekilde dilegetirmiştir: “Mâveraünnehir en temiz, en verimli, en zengin bölgelerden biridir.Bölge halkı hayır yapmaya, cömertliğe, sahip oldukları şeyleri gönülden vermeyerağbet eder. Bunun yanında güçlü, yiğit, dirençli, cesaretli, donanımlı ve silahlıbir halktır. Bu toprakların verimlilik açısından bütün İslam ülkelerinde ve diğerülkelerde bir benzeri daha yoktur.” Aslında Hamevî’nin bölgeye dair bu anlattıklarınınBelâzürî’nin daha önce yazmış olduğu Fütûhu’l-Büldân adlı eserinde dilegetirdiklerinden pek farkı yoktur. Belâzürî bölge için; “Burası Allah’ın yeryüzündekicennetlerinden biridir.” der.Doğu Türkistan’a ait bu iki tasvir, sayıların diline çevrilerek ifade edildiğindebölgenin 60 milyon büyükbaş hayvanı barındırdığı, bütün Çin’in ihtiyaç duyduğuyıllık tarım ürünlerinin üçte birini tek başına karşılayabildiği ve 140 çeşitten fazlamadenden oluşan muazzam bir servete sahip olduğu gerçeği ile karşılaşıyoruz.Söz konusu madenler, Çin’in toplam rezervlerinin %40-50’sine denk gelen 2,19trilyon ton kömür, kurşun, demir, bakır, tuz madenleri ile 12 trilyon tondan fazlarezervi olan uranyum gibi diğer stratejik madenlerdir. Bölgede altın rezervi 19milyon ton olup 56 madenden çıkartılmakta ve yıllık olarak her birinden ortalama360 kg altın üretilmektedir. Petrol rezervi ise 6,5 ile 8,2 milyar ton seviyesindeolup Çin’deki toplam rezervlerin üçte birine eşittir. Yıllık petrol üretimi27,4 milyon ton olup 2010 yılında bu rakamın 60 milyon tona, 2020’de ise 100milyon tona çıkması beklenmektedir. 1988 verilerine göre Doğu Türkistan’da petrolbulunma ihtimali olan 700 kilometrekarelik bir alan mevcuttur ve bu da hafifve ağır cinsten 800 milyon tona yakın ham petrol demektir. Ayrıca bölgede 30milyar metreküp civarında doğal gaz bulunduğu tespit edilmiştir. İşte bütün buimkânlarından dolayı uluslararası uzmanlar Doğu Türkistan’ı Çin ekonomisininve ağır sanayisinin bel kemiği olarak görmektedir. Ancak daha da önemlisi DoğuTürkistan’da yüksek saflıkta bulunan uranyum madeninin Çin’in nükleer üretimininkirişi olmasıdır.Gerçekten de Doğu Türkistan, Hamevî’nin dediği gibi “zenginlikleri asla anlatılamayanmuazzam” bir ülkedir. İşte bu sebeple Doğu Türkistan her sömürgecininiştahını kabartmaktadır. Burası aynı zamanda Çin’in kalabalık nüfusunuyerleştirebileceği, nüfus yoğunluğu kilometrekare başına sadece 5 kişi olan birbölgedir. Buna karşın Çin’deki nüfus yoğunluğu kilometrekare başına 160 kişidenfazladır. Kısa bir süre önce Komünist Parti Politbüro üyesi Wang Lu Tshuan, Çin53