dogu-turkistan-sempozyumu

Dou ria Mcadelei e iil olu urulular betliler gibi, dinlerinin kendilerini kontrol altında tutma aracı olarak kullanılmasıile karşı karşıya kalmaktadır.İnsan Hakları İzleme Komitesi’nin Asya yöneticisi Brad Adams, Çin’dekiİnsan Hakları Kuruluşu ve İnsan Hakları İzleme Komitesi’nin açıkladıkları birrapor hakkında, Çin hükümetinin ayrılıkçılık ve terörizm karşıtı uygulamalar adıaltında Çin’deki Müslüman Uygurlara yönelik ezici bir dine karşı baskı politikasıyürütmekte olduğunu açıklamıştır. 6 Sincan’da Uygurlara Uygulanan Dine YönelikBaskı başlığını taşıyan 114 sayfalık rapor, daha önceleri gizli tutulan parti ve hükümetdokümanları ile yerel mevzuat, resmî gazete haberleri ve Sincan’da yapılangörüşmelere dayanmaktadır. Rapor, Sincan’da Uygurların dinî özgürlüklerini vebunun bir uzantısı olarak örgütlenme, toplanma ve ifade özgürlüklerini ellerindenalan kanun, yönetmelik ve politikalardan örülü karmaşık yapıyı gün yüzüneçıkarmaktadır. Çin’deki politikalar ve yasalar, dinî faaliyet ve düşüncelere okul veevlerde dahi izin vermemektedir. Resmî bir belge, “Ebeveynler ve yasal vasiler,küçüklerin dinî faaliyetlere katılmalarına izin veremezler.” diyecek kadar ileri gidebilmektedir.Uygulanan dinî kontroller; örgütlü dinî faaliyetlere, ibadet edenlere, okullara,kültürel kurumlara, yayınevlerine ve hatta Uygurların şahsi görünüm ve davranışlarınamüdahale etmeye kadar varabilmektedir. Devlet otoriteleri, imamlarısiyasi açıdan düzenli olarak denetlemekte ve “özeleştiri” oturumları yapmalarınışart koşmaktadır. Camiler üzerinde denetleme uygulanmakta, okullardan dindaröğretmenler ve öğrenciler ihraç edilmekte, yazarlar ve şairler siyasi açıdankontrol edilmekte ve Pekin’in uygulamalarına karşı herhangi bir hoşnutsuzluk,“ayrılıkçılık”la eş tutulmaktadır ki, Çin kanunlarına göre bu, ölüm cezasıyla bilecezalandırılabilecek bir devlet güvenlik suçudur. Söz konusu raporla zalimaneuygulamaların “devlet sırrı” olarak geçtiği bazı belgeler ilk defa kamuya açıklanmıştır.Adams, “Bu belgeler aşırı derecede hassas görüldüğü için yalnızca parti vehükümet içi dolaşıma açık tutulmuş.” ifadesini kullanmış ve şöyle devam etmiştir:“Bunlar, Uygurları hedef hâline getirmek için yasal bir zemin oluşturmak ve onlarınbir araya gelip toplantı yapma, karşılaştıkları sorunlar hakkında konuşma veyabağımsız bir şekilde kültürel kimliklerini ifade etme konularında korku yaratmakiçin keyfî bir şekilde kullanılmış.”Söz konusu raporda ayrıca şu ifadeler yer almaktadır: “Sincan’da dini denetimaltına alan bir belge, resmî otoritelerin dinî özgürlüğü hemen her bağlamda197