dogu-turkistan-sempozyumu

سېيىت تۈمتۈرك / 5 - ئىيۇلدىن كېيىنكى شهرقىي تۈركىستانقىلىنغان بىر قانچه ئايلىق بوۋاقلار ئانىلارنىڭ كۆزلىرى ئالدىدا بوينى قايرىلىپ،‏دەرياغا تاشلىۋېتىلگهن . 49ۋەقهدىن كېيىن،‏ خىتاي هۆكۈمىتى ئۇيغۇرلارغا ئۆلۈم جازاسى بهرمهكته،‏ ئۇيغۇرلارغابېرىلگهن ئۆلۈم جازالىرىنىڭ قهيهردە ئىجرا قىلىنغانلىقى نامهلۇم.‏ جهسهتلىرىنىڭئائىلىرىگه تاپشۇرۇپ بېرىلگهن ياكى بېرىلمىگهنلىكىمۇ ئېنىق ئهمهس . 50 تۈركىيهئىستراتېگىيىلىك ئانالىز مهركىزى ‏(‏TÜRKSAM‏)نىڭ باشلىقى سىنانئوگان،‏ مۇنۇلارنى بايان قىلماقتا:‏ ‏«يېقىنقى مهزگىللهردە ئىقتىسادىي تهرەققىياتۋە ئىقتىسادىي مهسىلىلهر بىلهن تىلغا ئېلىنىشقا باشلىغان خىتاي،‏ شهرقىيتۈركىستان رايونىدا مهيدانغا كهلگهن مىللىي توقۇنۇش بىلهن دۇنيا كۈنتهرتىپىگهكىردى.‏ شهرقىي تۈركىستاندا - 2009 يىل – 5 ئىيۇل كۈنى باشلانغان ۋە كېچهبويىچه داۋاملاشقان ۋەقهلهر ئهسلىدە نورمال بىر ئىش تالىشىش جېدىلىدىنباشلانغاندەك كۆرۈنمهكته ياكى شۇنداق كۆرسىتىلمهكته.‏ لېكىن،‏ ۋەقهنىڭ باشقانېگىزلىك سهۋەبلىرى بار.‏ دۇنيانىڭ ئهڭ كۆپ نوپۇسىغا ئىگه بولغان ۋە بىر قانچهدۆلهتكه تههدىت بولۇپ تۇرىۋاتقان خىتاي،‏ ئهسلىدە ئىچكى جهههتتىن ئۇيۇشقانبىر دۆلهت ئهمهس.‏ ئۇزۇندىن بېرى يۈرگۈزۈۋاتقان باستۇرۇش سىياسىتى بىلهنتېنچلىقنى قولغا كهلتۈرەلمىدى.‏ شهرقىي تۈركىستانغا يېقىنقى مهزگىللهردەيهرلهشتۈرۈلگهن خىتاي نوپۇسى بىلهن يهرلىك ئۇيغۇر تۈركلىرى ئارىسىدىكىزىددىيهت ناهايىتى ئۆتكۈر بولۇپ،‏ توقۇنۇش كېلىپ چىقىش ئېهتىمالى ئىنتايىنيۇقىرى ئىدى.‏ بۇ توقۇنۇش سهۋەبلىرى ههرخىل يوللار بىلهن ئوتتۇرىغا چىقىۋاتقانبولسىمۇ،‏ لېكىن خىتاي هۆكۈمىتى تهرىپىدىن بىر ئاماللار بىلهن باستۇرۇلۇپكېلىۋاتقانىدى.‏ بولۇپمۇ،‏ - 11 سېنتهبىر ۋەقهسىدىن كېيىن،‏ بهزى ئۇيغۇرلارنىڭگۇانتانامودا ‏”رادىكال ئىسلامچى تېرورىست“‏ دەپ تۇتقۇن قىلىنىشى،‏ ئهسلىدەبېيجىڭ هاكىمىيىتىگه تېپىلماس بىر پۇرسهت يارىتىپ بهردى ۋە ئاسىلىماتسىيهسىياسىتىگه قارشى چىققان بارلىق ئۇيغۇر ‏”ئىسلامچى تېرورىست“‏ نامى بىلهنئۆلۈمگه هۆكۈم قىلىنىپ كهلدى»‏ . 51قىسقىچه قىلىپ ئېيتقاندا،‏ خىتاي بۇرۇنقى ئادىتىنىڭ دەل ئهكسىچه،‏ مۇشۇنداقبىر ۋەقهدىن كېيىن بۇ خىل باياناتلار ئېلان قىلىپ،‏ بۇنىڭدىن كېيىن قىلىدىغانئىشلىرى ئۈچۈن دۇنيا جامائهتچىلىكىنىڭ كۆزىنى بويىماقچى بولۇۋاتىدۇ . 52131