11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

در.‏ ئهكرەم هىجازىي / سوغۇق مۇناسىۋەتلهر ئۇرۇشى ۋە 11 سېنتهبىردىن كېيىنكى شهرقىي تۈركىستانمانجۇلار هۆكۈمرانلىق قىلغان مهزگىللهردە يۈز بهرگهن ئونلارچه تارىخىيقوزغىلاڭلارنى،‏ مىلىيونلارچه تۈركىستانلىق قۇربانلارنى پهقهتلا تىلغا ئالمىغان.‏٢٠ ئهسىردە ئۇيغۇر خهلقىنىڭ قوزغىلاڭ ۋە ئىسيانلىرى ئاتالمىش ‏”بۆلگۈنچىلىكههرىكهت“‏ دەپ قارىلىپ،‏ كۆرۈنهرلىك دەرىجىدە تۆۋەنلهپ كهتتى.‏ ئهمما ۋەتهننىقوغداش يولىدا چار رۇسىيه بىلهن قىلغان پۈتۈن كۈرەشلىرى ‏(ۋەهشىيلهرچهئېلىپ بېرىلغان ئۇرۇشنىڭ سايىسىدە)‏ تارىخنىڭ بىر پارچىسى سۈپىتىدە ئورۇنئالالمىغان.‏ خىتاينىڭ ئاق تاشلىق كىتابى تۈركىستاندا ياشاۋاتقان خهلقلهرنىتهشكىل قىلىدىغان مىللهتلهر ههققىدە سۆز قىلغاندا،‏ خىتاي هاكىمىيىتى شۇنىئېنىق بىلىشى كېرەككى،‏ تۈركىستانغا ئېقىپ كهلگهن يهتته يېرىم مىلىيون‏«خهن»‏ خىتايلىرى مهجبۇرىي ياكى ئۆزلىرىگه تونۇلغان ئىمتىيازلارغا ئېرىشىشئۈچۈن كهلگهن.‏ ١٩٤٩ يىلى ماۋزېدۇڭنىڭ رىياسهتچىلىكىدە خىتاي كوممۇنىستىكهاكىمىيىتى قۇرۇلغاندىن كېيىن،‏ بولۇپمۇ ١٩٥٢ يىلى ١٩ ئاۋغۇستتا ماقۇللانغانقارارغا ئاساسهن شهرقىي تۈركىستاندىكى هاكىمىيهت شهكلهن ئاپتونوم رايونغائۆزگهرتىلگهندىن كېيىن،‏ خىتاينىڭ شۇ يىلقى ئاق تاشلىق كىتابى شهرقىيتۈركىستاننى ‏«شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى»‏ دەپ ئېلان قىلغان.‏ ئۇنىڭدىنئىلگىرى كۆچمهن يۆتكهش ‏(يهنى ١٩ ئهسىرنىڭ ئاخىرلىرىدا شهرقىي تۈركىستاننىخىتايغا قېتىۋالغاندىن كېيىن يولغا قويۇلغان خىتاي كۆچمهنلىرىنى يۆتكهش)‏ئىشى يوق ئىدى.‏ شۇ چاغدىكى خىتاي،‏ مانجۇ،‏ شىۋە ۋە مۇڭغۇللارنىڭ شهرقىيتۈركىستاندىكى ئومۇمىي نوپۇسى ٦٠٠ مىڭدىن ئاشمايتتى.‏ ئۇلارنىڭ ئومۇمىينوپۇسى 6 ئاران ٪٦ نى تهشكىل قىلغان بولۇپ،‏ ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنىڭ نوپۇسى‏٪‏‎٩٠‎تىن ئارتۇق ئىدى.‏٢ هازىرقى ئىقتىسادىي ئههۋالى ۋە ۋاز كهچمهسلىك مهنتىقىسىسوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ دەل ئهكسىچه،‏ خىتاي كوممۇنىست هاكىمىيىتى ئومۇمىينوپۇسنىڭ مۇتلهق كۆپ قىسمىنى تهشكىل قىلىدىغان كهمبهغهاللهر تهبىقىسىنىڭئېهتىياجلىرىنى قامداش ئۈچۈن دۇنيادا خهلقئارا ئىقتىساد مهنبهسى ۋە بازار كۈچىتىكلهشكه تۇتۇش قىلدى.‏ ئهگهر بىز خىتاينىڭ بازار ئىقتىسادى ئىگىلىكىگه يۈرۈشقىلىپ قولغا كهلتۈرگهن نهتىجىلىرىنى كۆز ئالدىمىزغا كهلتۈرىدىغان بولساق،‏خىتاينىڭ خېلى بۇرۇنلا ئىقتىسادىي گلوباللىشىشقا هازىرلىنىپ بولغانلىقىنىئېيتالايمىز.‏ ١٩٩٢ يىلى سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ پارچىلىنىشى سوغۇق مۇناسىۋەتلهر65

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!