dogu-turkistan-sempozyumu

هۆر شهرقىي تۈركىستان سۆهبهت يىغىنىلازىم“.‏ شهرقىي تۈركىستاندىكى ئهمگهك بىلهن ئۆزگهرتىش ئىدارىسىنىڭ مۇئاۋىنمۇدىرى قول قويغان بىر ماقاله مۇنۇلارنى ئاشكارىلاپ بېرىدۇ:‏ «٢٠٠١ يىلىدىنباشلاپ،‏ ئهمگهك بىلهن ئۆزگهرتىش مهيدانلىرىغا ئهۋەتىلگهن مههبۇسلارنىڭيېرىمى ‏”قانۇنسىز تهشكىلاتلارغا قېتىلغان ۋە قانۇنسىز دىنىي پائالىيهتلهر بىلهنشۇغۇللانغان“‏ سهۋەبىدىن قولغا ئېلىنغانلاردۇر.‏• كىچىك بالىلارنى ههرقانداق دىنىي پائالىيهتكه قاتنىشىشتىن چهكلهيدىغانقانۇنلار.‏ رەسمىي هۆججهتلهرنىڭ بىرىگه كۆرە:‏ ‏«ئاتا ئانىلار ۋە قانۇنلۇق ۋەلىلهركىچىك بالىلارنىڭ دىنىي پائالىيهتلهرگه قاتنىشىشىغا رۇخسهت بېرەلمهيدۇ»‏ . 21• بۇ هۆججهتلهر يهنه ئۇيغۇر مههبۇسلارنىڭ ياكى دىنىي سىياسهتكه ۋە دۆلهتئامانلىقىغا قارشى چىققانلىقى ئۈچۈن ئىدارىي جهههتتىن تۇتۇپ تۇرۇلۇۋاتقانلارنىڭسانىنىڭ ناهايىتى جىق ئىكهنلىكىنى ئېتىراپ قىلغان.‏ ئۇنىڭدا يهنه ‏«قولغائېلىنغانلارنى تىلغا ئالغۇسىز ئېغىر ئهمگهككه سېلىش ئارقىلىق ئۆزگهرتىشتۈزۈمى»‏ بايان قىلىنغان.‏ مهزكۇر دوكلاتنى هازىرلىغۇچىلار مۇنداق دەيدۇ:‏ ‏«دىنىينازارەت خىزمىتى ۋە قاتتىق قوللۇق بىلهن مۇداخىله قىلىش ههرىكىتى دىنىيپائالىيهتلهرنى تهرتىپلىگۈچىلهر،‏ دىنىي پائالىيهت بىلهن شۇغۇللانغۇچىلار،‏مهكتهپلهر،‏ مهدەنىيهت ئىدارىلىرى،‏ نهشرىيات ئورگانلىرى،‏ ههتتا ئۇيغۇر خهلقىنىڭيهككه شهخسلىرىنىڭ ئۆرپ ئادەت ۋە قائىدە يوسۇنلىرىغىچه ئۇزىراپ بارغانبولۇپ،‏ مۇشۇنىڭغا ئاساسهن،‏ مهركىزىي ئورگانلار پۈتۈن رەهبهرلهرنى سىياسىيجهههتتىن سىستېمىلىق بىر شهكىلدە رەتكه سالىدۇ،‏ ‏”ئۆزىنى تهكشۈرۈش“‏يىغىنلىرى ئاچىدۇ،‏ مهسجىدلهرنى نازارەت قىلىشنى بهلگىلهيدۇ،‏ دىندار ئوقۇتقۇچىۋە ئوقۇغۇچىلارنى مهكتهپلهردىن قوغلايدۇ،‏ ئهدىپ ۋە شېئىرلاردا سىياسىي مهسىله باريوقلۇقىنى تهكشۈرۈپ تۇرىدۇ،‏ بېيجىڭ سىياسىتىگه مهمنۇن بولمىغان بارلىق سۆز ههرىكهتلهرنى ‏”بۆلگۈنچىلىك ههرىكىتى“‏ دەپ تونۇيدۇ.‏ بۇ ههرىكهت خىتاي قانۇنىغاكۆرە،‏ دۆلهت ئامانلىقىغا قارشى جىنايهت بولۇپ،‏ بهدىلى ئۆلۈم جازاسى ئارقىلىقتۆلىنىدۇ.‏ خۇلاسه قىلىپ ئېيتساق،‏ هۆكۈمهت ياكى پارتىيىگه ئىلتىماس قىلمايتۇرۇپ دىنىي پائالىيهتلىرى بىلهن شۇغۇللانغۇچى مۇسۇلمانلار قولغا ئېلىنىدۇ،‏قىيىن قىستاققا تارتىلىدۇ ۋە ئۆلۈم جازاسى بېرىلىدۇ.‏ ئهڭ ئېغىر قىيىن قىستاقلار ئاتالمىش بۆلگۈنچىلىك ههرىكىتى بىلهن قارىلانغانلارغا قارىتىلىدۇ.‏• ‏«دۆلهت سىرلىرى»‏ ئاساسىدا ئاز سانلىق مىللهتلهرنىڭ ئىشلىرىنى ئىرقىي78