11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

هۆر شهرقىي تۈركىستان سۆهبهت يىغىنى”٥ - ئىيۇل ئۈرۈمچى قهتلىئامى“نى قانداق ئانالىز قىلىش كېرەك؟شهرقىي تۈركىستان غهربته هازار دېڭىزى بىلهن،‏ شهرقته مۇڭغۇلىيه بىلهنچېگرىداش.‏ شىمالدىكى ئۇرال تاغلىرىدىن جهنۇبتا ئافغانىستان چېگرىسىئىچىدىكى هىندىقۇش تاغلىرىغىچه سوزۇلغان تۈركىستاننىڭ شهرقىي قىسمىنىتهشكىل قىلماقتا.‏ - 19 ئهسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىدىن باشلاپ مۇستهقىللىق ئۈچۈنكۆرەش قىلىۋاتقان شهرقىي تۈركىستان،‏ - 1949 يىلى خىتايدا كوممۇنىست پارتىيههاكىمىيهتنى قولىغا ئالغاندىن كېيىن،‏ ماۋ باشچىلىقىدىكى هۆكۈمهت تهرىپىدىن‏”شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى“غا ئۆزگهرتىلدى.‏ خىتاي هاكىمىيىتى 56مىللهتتىن تهركىپ تاپقان خىتايدا بهش رايونغا ئۆز تىل - يېزىقىنى ئىشلىتىشۋە تهرەققىي قىلدۇرۇش؛ شۇ رايونلاردىن چىققان تهبىئىي بايلىقلارنى باشقۇرۇشۋە قوغداش؛ ههر بىر پۇقرانىڭ دىنغا ئېتىقاد قىلىش ياكى قىلماسلىق؛ چهتيېزىلاردىكى ئاياللارغا ئۈچ پهرزەنتلىك بولۇش هوقۇقىنى بهردى.‏ لېكىن،‏ شهرقىيتۈركىستاندا بۇ هوقۇقلار پۈتۈنلهي دەپسهندە قىلىنىۋاتىدۇ.‏ئىدىيىۋى چۈشهنچىنىڭ ئوخشىماسلىقى سهۋەبىدىن،‏ بېسىم ئالدى بىلهن دىنىساههدە ئۆزىنى كۆرسىتىشكه باشلاپ،‏ مهدرىسلهر تاقىلىپ،‏ دىنىي ئۆلىمالار ئىنقىلاپدۈشمهنلىرى دەپ قارىلىنىپ قولغا ئېلىندى ۋە ئۆلتۈرۈلدى.‏ مهسجىدلهرگه ماۋنىڭرەسىملىرى ۋە خىتاي بايراقلىرى ئېسىلدى.‏ ئارقىدىن خىتاينىڭ باشقا رايونلىرىدىنشهرقىي تۈركىستانغا كۆچ كۆچ باشلاندى.‏ - 1949 يىلى %3 ئهتراپىدا بولغانخىتاي نوپۇسى - 2000 يىللارغا كهلگهن ‎50‎‏%كه يهتتى.‏ بۈگۈن 30 مىليون ئهتراپىدادەپ تهخمىن قىلىنغان شهرقىي تۈركىستان نوپۇسىنىڭ ‎54‎‏%نى ئۇيغۇر ۋە قازاققاتارلىق تۈركىي مىللهتلهر،‏ قالغان قىسمىنى خىتايلار تهشكىل قىلماقتا.‏ خىتايمهركىزىي هۆكۈمىتى گهرچه شهرقىي تۈركىستانغا داۋاملىق بىر ئۇيغۇرنى رەئىسقىلىپ تهيىنلهشكه ئههمىيهت بېرىپ كېلىۋاتقان بولسىمۇ،‏ بۇ مهسىلىلهرنى ههلقىلالمىدى.‏يېقىنقى مهزگىللهردە زىددىيهت ئۆتكۈرلهشتى.‏ هۆكۈمهت ئۈرۈمچى ۋە شهرقىيتۈركىستاننىڭ ئهڭ جهنۇبىغا جايلاشقان قهشقهردىكى تارىخىي ئهسهرلهرنىيوقىتىشقا كىرىشتى.‏ ئۈرۈمچىدىكى تارىخىي ساراي،‏ قۇدۇق ۋە مهدرىسلهر جايلاشقانمهههللىلهرنى چېقىپ،‏ ئورنىغا زامانىۋىي بىنالارنى سېلىشقا باشلىدى.‏ قهشقهردەتۈرك دۇنياسىنىڭ ئهڭ مهشهۇر ئالىملىرىدىن مههمۇت قهشقهرى ئىلىم تههسىل120

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!