dogu-turkistan-sempozyumu

Dou rkiann elecei nalii Meodu erinden ir Deerlendirme Doç. Dr. Erkin Ekrembaların yetersiz kaldığını ileri sürerek silahlı mücadeleyi benimsemişlerdir. Silahlımücadeleyi benimseyen bu gruplardan Doğu Türkistan İslam Hareketi, 11 Eylülsonrası uluslararası terör örgütleri listesine alınmıştır. ABD tarafından tutuklanan22 Uygur genç, terörist zanlısı olarak Guantanamo üssüne götürülmüştür.Diğer yandan Çin hükümetinin ve uluslararası kamuoyunun Doğu Türkistanmeselesine bakışı ve tanımının farklı olması, Doğu Türkistan meselesini daha dakarmaşık bir hâle getirmiştir. Doğu Türkistan İslam Hareketi önce ABD hükümetininardından Birleşmiş Milletler (BM)’nin terörist örgüt listesine girmiştir.Ancak Çin hükümetinin söz konusu teşkilat dâhil siyasi faaliyet çerçevesinde mücadeleeden yurt içi-yurt dışı bütün örgütleri uluslararası terörist kategorisine sokmasıüzerine, ABD hükümeti meseleye açıklık getirmek zorunda kalmıştır. Öncedönemin ABD Başkanı George W. Bush, Uygurları kastederek, Çin lideri JiangZemin’e, “Azınlıkların hakları terörizmle mücadele bahanesiyle çiğnenemez.” demiştir;sonra yine dönemin ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Lorne Craner bizzatPekin ve Urumçi’ye giderek ABD’nin kastettiği terörist grubun sadece Doğu Türkistanİslam Hareketi olduğunu belirtmiştir. Bununla birlikte BM İnsan HaklarıKomitesi ve uluslararası insan hakları kuruluşları da Çin’in Doğu Türkistan’dakipolitikasını eleştirerek Uygurların haklarına sahip çıkmıştır. 4ABD ve bazı Avrupa ülkelerinin Uygur meselesi ile ilgilenmelerinin ve uluslararasıinsan hakları kuruluşlarının raporlarında Uygurların insan hakları sorununudünya kamuoyunun gündemine taşımalarının Doğu Türkistan’ın bağımsızlığı konusuile doğrudan ilgisi yoktur. Ancak Doğu Türkistanlılar bu ilgiyi kendi bağımsızlıkhareketlerine dolaylı destek olarak algılamakta, Çin hükümeti de aynı görüşteolduğundan dış dünyadan gelen bu desteği Doğu Türkistan’ı Çin’den koparmaçabası olarak değerlendirmektedir. Türkiye Doğu Türkistan meselesi ile soydaşlıkve dindaşlık bağları nedeniyle ilgilenirken aynı zamanda Doğu Türkistanlıların(Uygurların) kaderi ile de ilgilenmektedir. Ancak Ankara Çin’in egemenliğine vetoprak bütünlüğüne saygılı olduğunu da her fırsatta dile getirmektedir.Bütün bu gelişmeler ve kavramsal problemler Doğu Türkistan meselesiningeleceğinin öngörülmesini zorlaştırmaktadır. Üstelik Uygur meselesi ile DoğuTürkistan meselesi birbiriyle karışmış ve Doğu Türkistanlıların hedefi Uygurlarıninsan haklarının korunması mı, yoksa Doğu Türkistan’ın bağımsızlığı mı, bukonu henüz tartışmaya açılmamıştır; bu durum da Doğu Türkistan’ın geleceğinin233