11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

پروف.‏ در.‏ ئالائىددىن يالچىنكايا / شهرقىي تۈركىستان تارىخىدىكى مۇهىم بۇرۇلۇش نۇقتىلىرى ۋە خىتاي ئىشغالىيىتىنهتىجىدە،‏ 1933 يىلى 11 ئاينىڭ 12 كۈنى،‏ مىللىي هۆكۈمهت تهشكىللىنىپ،‏شهرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمهۇرىيىتى قۇرۇلدى ۋە خوجا نىياز هاجى جۇمهۇررەئىسى بولۇپ سايلاندى . 39غهربىي تۈركىستاننى ئىشغال قىلىپ ياتقان سوۋېت هۆكۈمىتى بۇجۇمهۇرىيهتتىن قاتتىق چۆچۈپ كېتىپ،‏ 1934 يىلى شهرقىي تۈركىستاننىقورشاۋغا ئالدى ۋە 2 دۇنيا ئۇرۇشىغىچه خىتاي بىلهن رىقابهتلىشىپ،‏ يهرلىكخهلقنى قاتتىق ئهزدى.‏ كېيىن،‏ سىتراتېگىيىلىك سهۋەبلهر تۈپهيلىدىن سوۋېتئىتتىپاقىنىڭ شهرقىي تۈركىستاندا تۈرك هۆكۈمىتىنىڭ قۇرۇلۇشىغا قارشىچىقمايدىغانلىقى توغرىسىدا خهۋەر تارقالدى.‏ رۇسلارنىڭ قوللىشىنى كۆزدە تۇتقانشهرقىي تۈركىستان خهلقى قايتا قوزغالدى ۋە 1944 يىلى 11 ئاينىڭ 12 كۈنىشهرقىي تۈركىستان جۇمهۇرىيىتىنىڭ قۇرۇلغانلىقىنى ئېلان قىلدى.‏ ئهلىخان تۆرەجۇمهۇر رەئىسى بولۇپ سايلاندى.‏ بۇ يىللاردا،‏ مىللهتچى خىتاي بىلهن كوممۇنىستخىتايلارنىڭ ئىچكى توقۇنۇشى داۋاملىشىۋاتاتتى.‏ خىتاي كوممۇنىست پارتىيىسىمۇستهقىل شهرقىي تۈركىستان جۇمهۇرىيىتىنى قوللايدىغانلىقىنى بىلدۈردى.‏بۇ قوللاش خۇددى سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭكىگه ئوخشاش سىياسىي تاكتىكىدىنئىبارەت بولۇپ،‏ 1949 يىلى مىللهتچى خىتاي هۆكۈمىتى ئۈستىدىن غهلىبه قىلىپ،‏هۆكۈمرانلىقنى تولۇق قولغا كىرگۈزىۋالغان خىتاي كوممۇنىست ئهسكهرلىرىكۆپ ئۆتمهي شهرقىي تۈركىستانغا بېسىپ كىرىپ،‏ شهرقىي تۈركىستاننى خىتايدۆلىتىگه قوشۇۋالدى.‏بۇ قېتىملىق ئىشغالىيهتتىن كېيىنمۇ خهلق توختىماي ئىسيان كۆتهردى.‏خىتاي هۆكۈمىتى ههر كۈنى مىڭلارچه خىتاي ئاققۇنىنى يۆتكهپ چىقىش ئارقىلىق،‏شهرقىي تۈركىستاننى سىياسىي جهههتتىن ئىسكهنجىگه ئالسا،‏ ئىرقىي جهههتتىنئاسىمىلاتسىيه قىلىش سىياسىتى يۈرگۈزمهكته ۋە شۇ مهقسهتته ‏”شهرقىيتۈركىستان“نى ‏”شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى“‏ دەپ ئاتاپ كهلمهكته.‏ شهرقىيتۈركىستاننىڭ ئۇيغۇر ۋە باشقا مۇسۇلمان تۈرك خهلقلىرىنىڭ ئىشغالىيهتچى خىتايهاكىمىيىتىگه قارشى تۇرۇش،‏ تىركىشىش ۋە قوراللىق كۈرەش ههرىكهتلىرىمۇبۇرۇنقىدەكلا داۋاملاشماقتا . 4049

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!