dogu-turkistan-sempozyumu

هۆر شهرقىي تۈركىستان سۆهبهت يىغىنىبېرىشىغا رۇخسهت قىلماقتا ۋە قوللاپ قۇۋۋەتلىمهكته.‏غهرب دۆلهتلىرىدە شهرقىي تۈركىستان مهسىلىسى ئاساسهن خهلقئارالىقئىنسان ههقلىرى تهشكىلاتلىرى ۋە ‏(بولۇپمۇ)‏ ئۇيغۇر مۇهاجىرلار تهرىپىدىنقۇرۇلغان ئاممىۋىي تهشكىلاتلار ۋاسىتىسى ئارقىلىق ئوتتۇرىغا قويۇلماقتا.‏تۈركىيه،‏ ئامېرىكا،‏ ياۋرۇپا،‏ قازاقىستان ۋە باشقا تۈركىي جۇمهۇرىيهتلهردىكىشهرقىي تۈركىستانلىقلار تهشكىللىنىپ،‏ شهرقىي تۈركىستان مهسىلىسىنى كهڭجامائهتچىلىككه تونۇتۇشقا تىرىشماقتا . 8ئۇنىڭدىن باشقا ئاۋستىرالىيه،‏ رۇسىيه فېدىراتسىيىسى،‏ كانادا،‏ مىسىر،‏ سهئۇدىئهرەبىستان،‏ پاكىستان،‏ ئافغانىستان،‏ شۋېتسىيه،‏ شۋېتسارىيه،‏ ئهنگىلىيه قاتارلىقياۋرۇپا ۋە ئاسىيادىكى دۆلهتلهردە ياشاۋاتقان شهرقىي تۈركىستانلىقلارمۇ شهرقىيتۈركىستاننى خىتاي ئىشغالىيىتىدىن قۇتقۇزۇش ئۈچۈن جىددىي پائالىيهت ئېلىپبارماقتا.‏ئىنسان ههقلىرىنى كۆزىتىش تهشكىلاتى ،(HRW) خهلقئارا كهچۈرۈم تهشكىلاتىقاتارلىق خهلقئارالىق ئىنسان ههقلىرى تهشكىلاتلىرىمۇ شهرقىي تۈركىستاندايۈز بېرىۋاتقان ئىنسان ههقلىرى دەپسهندىچىلىكلىرى ۋە ئىنسان قېلىپىدىنچىققان ۋەهشىيانه قىلمىشلارنى ههرخىل يوللار بىلهن ئوتتۇرىغا قويماقتا ۋە خىتايهاكىمىيىتىگه قارىتا بهزى پائالىيهتلهرنى ئېلىپ بارماقتا.‏ ههر ئىككى تهشكىلاتئېلىپ بېرىلغان پائالىيهت ۋە تهييارلانغان دوكلاتلار ئهڭ ئۈنۈملۈك نهتىجىلهرگهئېرىشتى.‏دۇنيا ئۇيغۇر ياشلىرى قۇرۇلتىيى دەسلهپته گېرمانىيهدىكى ئۇيغۇر ياشلارتهرىپىدىن قۇرۇلغان بولۇپ،‏ 1996 يىلى قازاقىستاندا 1 نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇرياشلىرى قۇرۇلتىيى ئۆتكۈزۈلدى.‏ 2 نۆۋەتلىك دۇنيا ئۇيغۇر ياشلىرى قۇرۇلتىيى1998 يىل 11 ئاينىڭ 12 كۈنىدىن 15 كۈنىگىچه تۈركىيه ئۆتكۈزۈلدى ۋە 53ماددىلىق نىزامنامه قوبۇل قىلىندى.‏ بۇ قۇرۇلتايدىن بهكمۇ ئالاقزادە بولغان خىتايهۆكۈمىتى،‏ ”11 سېنتهبىر پۇرسىتى“دىن پايدىلىنىپ قۇرۇلتاينى ‏”تېرورلۇقتهشكىلاتى“،‏ قۇرۇلتاي رەئىسى دولقۇن ئهيسانى ‏”تېرورىست“‏ دەپ ئېلان قىلدى.‏بۇ ئارقىلىق قۇرۇلتاي پائالىيهتلىرىگه توسقۇنلۇق قىلماقچى بولغان خىتايهۆكۈمىتى مهلۇم دەرىجىدە مۇۋەپپىقىيهتكه ئېرىشتى.‏ شۇنىڭ بىلهن،‏ ئهركىنئالپتېكىن رەهبهرلىكىدە دۇنيا ئۇيغۇر ياشلىرى قۇرۇلتىيى بىلهن شهرقىي258