11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

پروف.‏ در.‏ ئالىمجان ئىنايهت / بىر مهدەنىيهت هاۋزىسى شهرقىي تۈركىستانبولغاچقا،‏ ئاز سانلىق مىللهتلهر ههق هوقۇقى ههققىدە بهكمۇ چىرايلىق ۋەدىلهربهردى.‏ خىتاي بولمىغان مىللهتلهرنىڭ ئۆز تهقدرىنى ئۆزى بهلگىلهش ههققىنىشهرتسىز قوبۇل قىلىدىغانلىقىنى جاكارلىغان كوممۇنىستلار خىتايدا سوۋېتچهفېدراتسىيه دۆلىتى قۇرۇشنى تهشهببۇس قىلدى.‏ ههتتا ماۋزېدوڭ ١٩١٠ ۋە ١٩٢٠ يىللاردا ئۆزىنىڭ يۇرتى خۇنهننىڭ مۇستهقىللىقىنى تهلهپ قىلىپ،‏ خىتاينىڭ٢٧ دۆلهتكه بۆلۈنۈشى كېرەكلىكىنى ئوتتۇرىغا قويغانىدى ١٩٢١ . 5 يىل ٧ ئايدائېچىلغان خىتاي كوممۇنىست پارتىيىسى ٢ يىغىنىدا خالىسانه فېدىراتسىيهپرىنسىپى ئاساسىدا مۇڭغۇلىيه،‏ تىبهت،‏ ئۇيغۇر رايونلىرى بىلهن بىرلىكته خىتايفېدىراتسىيىسى قۇرۇلىدىغانلىقى ئېلان قىلىندى ١٩٣١ . ٦ يىل ١١ ئايداچاقىرىلغان خىتاي كوممۇنىست پارتىيىسى ١ نۆۋەتلىك خهلق سوۋېت ۋەكىللىرىيىغىنى تهييارلىق كومىتېتىدا تهستىقلانغان ‏«خىتاي سوۋېت جۇمهۇرىيىتىئاساسىي قانۇن لايىههسى»دە ههرقايسى مىللهتنىڭ ئۆز تهقدىرىنى ئۆزى بهلگىلهشههققىنىڭ قهتئىي تۈردە تونۇلىدىغانلىقى ۋە ئهمهلىيلهشتۈرۈلىدىغانلىقى،‏ مۇڭغۇل،‏ئۇيغۇر،‏ تىبهت قاتارلىق مىللهتلهرگه دۆلهتتىن ئايرىلىش هوقۇقى بېرىلىدىغانلىقى،‏ئۇلارنىڭ خىتاي سوۋېت فېدىراتسىيىسىگه قېتىلىش ياكى قېتىلماسلىققا قاراربېرىش،‏ ئۆز ئاپتونومىيهلىرىنى قۇرۇش ئىشلىرىدا پۈتۈنلهي هۆر ئىكهنلىكى بايانقىلىنغانىدى . ٧ ئهمما ١٩٤٩ يىلىغا كهلگهندە،‏ كوممۇنىست خىتايلار بىردىنلاپىكرىنى ئۆزگهرتىپ،‏ بۇرۇن بهرگهن ۋەدىلىرىدىن بىراقلا ۋاز كهچتى.‏ شۇنداققىلىپ،‏ ئۇيغۇر،‏ تىبهت،‏ مۇڭغۇل قاتارلىق مىللهتلهر ئالدام خالتىغا چۈشكهن بولدى.‏كوممۇنىست خىتايلار هاكىمىيهتنى قولغا كىرگۈزۈۋالغاندىن كېيىن،‏ ‏”ئاز سانلىقمىللهتلهرگه زۇلۇم سالدى“‏ دەپ قارىلىغان مىللهتچى خىتايلارنىڭ ئاسمىلاتسىيهسىياسىتىنى ئۆزلىرى تېخىمۇ شىددەتلىك تۈسته يۈرگۈزۈشكه باشلىدى.‏ مهسىلهن،‏مىللهتچى خىتايلار ئهمهلىيلهشتۈرەلمىگهن ‏”شهرقىي تۈركىستانغا خىتاي ئاققۇنكۆچۈرۈش پىلانى“نى كوممۇنىست خىتايلار روياپقا چىقاردى.‏ تۆۋەندىكى جهدۋەلدىنبۇنى ناهايىتى ئېنىق كۆرۈۋالغىلى بولىدۇ . ٨21

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!