dogu-turkistan-sempozyumu

Barış Planı (The Five-Point Peace Plan) ve Strazburg Önerisi (the Strasbourg Proposal),bu bağlamda sunuldu. Çin merkezî hükümeti bu girişimlere herhangi birolumlu yanıt vermedi; dahası 1989 yılında askerlik yasası dayatıldı ve Tibet’te durumdaha da kötüye gitti. Tibet Ruhani Lideri Dalay Lama, 1991 yılında StrazburgÖnerisi’nin etkisiz hâle geldiğini ilan etmek durumunda kaldı. Kutsal DalayLama, yine de Orta Yol Yaklaşımı’na bağlılığını korudu.“Millî bölgesel özerklik” kavramının temelini oluşturan esas ilke, eşitlik ve işbirliğini esas alan çok uluslu bir devlette azınlık durumunda bulunan bir ulusunkimliğini; dil, örf, gelenek ve kültürünü korumaktır. Çin anayasası, ulusal azınlıklarınyoğun olarak yaşadıkları bölgelerde kendi hükümet organlarını kurmalarına veözerklik yetkisine sahip olmalarına olanak tanır. Bu ilke ile uyumlu olarak “BeyazKitap, Tibet’te Bölgesel Etnik Özerklik” (Mayıs, 2004) dokümanı da, azınlık uluslarının“kendi kaderlerinin hâkimi ve kendi işlerinin idarecisi” olduğunu belirtir.Tibet halkına gerçek özerklik için memorandumTibet halkına gerçek özerklik verilmesi hakkında memorandum çalışmaları,Temmuz 2008’de, Tibet Ruhani Lideri Dalay Lama’nın temsilcileri ve Çinli liderlerarasında sürdürülen toplantıların yedincisinde, Çin merkezî hükümetininönerisi üzerine başlamıştı. Fakat Pekin’in hâlihazırda memoranduma tepkileri vetemel eleştirileri resmî olarak sunulan taslağa değil, daha önceden halka sunulan,farklı zaman ve ortamlarda gündeme gelen örnekleredir. Tibet Ruhani LideriDalay Lama’nın Tibet halkı için istediği gerçek özerklik, anayasaya ve ilkelerinemuhalif değil tamamen anayasa ve ilkeleri ile uyumlu bir özerkliktir. Bu zatenmemorandumda açık bir şekilde ifade edilmektedir.Memorandumda yer alan öneriler ne Ulusal Halk Kongresi’nin (NationalPeople’s Congress) ne de Çin merkezî hükümetinin diğer organlarının yetkisini reddetmektedir.Memorandumda belirtildiği gibi taslak metin Ulusal Halk Kongresive Tibet özerk yönetimi dâhil merkezî hükümete ve tüm organları arasındaki hiyerarşikfarklara saygılıdır.Memorandum, Çin Halk Cumhuriyeti Anayasası’nda kutsanan azınlıklardanbiri olan Tibet ulusunun tamamını kapsayacak bir ulusal bölgesel özerkliğin nasılverileceği ve uygulanacağı noktasında kapsamlı bir öneri sunmaktadır.107