dogu-turkistan-sempozyumu

aynıdır. 1963 Eylül’ünde Gulca’da yine bir ayaklanma olur ve çok sert bastırılanbu ayaklanma sonrasında Kazakistan’a kaçışlar yaşanır. Sovyet Blok’unun çözülmesisürecinde tetiklenen özgürlük taleplerinden esin alan Nisan 1989 TiananmenMeydanı olaylarını, bütün dünyanın gözleri önünde şiddetle bastıran Çinyönetimi, olaylarda aktif yer alan Uygurları kendi bölgelerinde çok daha baskıcıbir uygulamaya tabi tutar. Seri yargılamalar ve keyfî kararlarla pek çok insan idamedilir. Mao döneminde tamamen kapalı olan ve ölümünden sonra Deng Xiaopingdöneminde açılan camiler, 1990’dan sonraki Jiang Zemin döneminde neredeyseyine tamamen kapanma noktasına gelir. Birçok caminin kapısına camiye girmesiyasak olanların listeleri asılır.11 Eylül’e kadar olan dönemde bölgede yaşanan hak ihlalleri bir şekilde dünyakamuoyunun gündemine gelir, hazırlanan çeşitli raporlarla Çin hükümetinininsan hak ve hürriyetlerine kasteden uygulamaları ortaya konur ve bunlara sonvermesi çağrıları dile getirilir. Sovyet Bloku dağılana kadar özellikle o bölge ülkeleriiçin siyasi baskı aracı olmak üzere “insan hak ve özgürlükleri”ni kullanan Batıdünyası, 11 Eylül’den sonra Müslüman azınlıklar ve Müslüman dünya ile ilişkilerindetam tersi uygulamaları devreye sokmaya başlar. Artık dünyada geçer akçeolan bu yeni güvenlik konsepti, Doğu Türkistan’ı baskıyla yöneten Çin’e arayıpda bulamadığı uluslararası meşruiyet zeminini sağlar ve uyguladığı baskılar yenibir boyut kazanır. 11 Eylül, dünyada Müslümanlara ve İslam inancına ait pek çokşeye yönelik terörist yaftalamasını meşru ve mümkün kılan bir psikolojik ortamyaratınca Çin, halkın çoğunluğu Müslüman olan Doğu Türkistan’daki mücadeleyeterörist etiketi yapıştırmakta gecikmez. Uygurları terörist, dinî inançlarını korumave hak arama mücadelelerini terörist eylem, kurdukları grupları ve oluşumları daterörist grup ilan ederek uluslararası eleştirilerden kurtulmaya çalışır.11 Eylül’den önceki süreçte Uygur Özerk Bölgesi’ndeki hak arama hareketlerini“siyasi ayrılıkçılık” ve “radikal İslamcılık” şeklinde ikiye ayıran Çin, 11 Eylül’densonra bu ikisini bir görmeye başlar ve Doğu Türkistan’da hak ve özgürlüklerinisavunan Uygurlar mağdurlar değil, “terörist İslamcı ayrılıkçılar” olarak isimlendirilmeyebaşlanır. Bölgedeki gücünü artırmak için “terörizm”i bahane eden Çin,ABD’nin sözde uluslararası terörizme karşı başlattığı dünyayı kasıp kavurmaharekâtına gönüllü katılır, böylece siyasi çıkarlarına ve “Büyük Çin”i korumaya yönelikmeşru bir dayanak noktası bulur. Bunun sonucu olarak da “terörist” engelleriortadan kaldırmak adına baskı ve zorbalığın dozunu olabildiğince abartır. “Terörle166