dogu-turkistan-sempozyumu

kapılarak 1934’te Doğu Türkistan’ı kuşatmış ve II. Dünya Savaşı’na kadar yoğunzulüm ve işkence altında bölgede Çin ile rekabet hâlinde olmuştur. Daha sonrastratejik sebeplerden dolayı burada bir Türk yönetiminin kurulmasına karşı çıkmayacağınıbildirmiştir.Rusya’nın desteğini de göz önünde bulunduran Doğu Türkistan halkı 1944’teayaklanır. 12 Kasım’da bağımsız Doğu Türkistan Cumhuriyeti ilan edilir ve AliHan Töre cumhurbaşkanı olur. Kuruluş döneminde Çin’de milliyetçiler ve kızıllararasında iç savaş devam ederken, bağımsız Doğu Türkistan’ı kızıllar da desteklemiştir.Bu destek de tıpkı Sovyetlerinki gibi taktik bir politikadır. Aralık 1949’daÇin Komünist Partisi iç savaşı kazanır. Bundan sonra Çin Halk Cumhuriyetiordusu ülkeyi işgal eder ve Doğu Türkistan Çin’e bağlanır.Doğu Türkistan’ın işgalinden sonra zaman zaman halk ayaklanmaları yaşanmışolmakla beraber Çin, gittikçe artan bir şekilde ülkeye Han Çin etnik kökeninemensup olan Çinlileri yerleştirerek Doğu Türkistan’ı siyasi olduğu gibi etnikolarak da Çinlileştirme politikası uygular. Aynı maksatla bölgeyi, Doğu Türkistandeğil de Sincan Uygur Özerk Bölgesi olarak isimlendirir. Önceki işgal dönemlerindeolduğu gibi Uygur ve diğer Müslüman Türklerin işgalci Çin yönetiminekarşı hoşnutsuzluk, direniş, zaman zaman ayaklanma aşamasına gelen hareketleribu dönemde de eksik olmaz. 40SonuçKomşu coğrafyaları paylaşan ülkeler arasında, tarih boyunca genellikle biridiğerine bir dönem hükmetmiş, daha sonra bu durum tersine dönmüştür. Türkistan,Çin, Rusya ve Moğolistan arasındaki bu değiş tokuş bilinen 2-3 bin yıllıktarihte sıkça izlenmiştir. Bir dönem hâkim olan güç; idaredeki yolsuzluk, gevşemeve bunun doğal sonucu olarak halka zulümle sona ermiştir.Günümüzde Batı Türkistan, Sovyetler Birliği’nin dağılması ile bağımsızTürk cumhuriyetlerinin ilan edildiği bir coğrafya hâline geldiği hâlde, DoğuTürkistan’daki Çin işgali devam etmektedir. Globalleşme sürecinde Çin’in artanekonomik ve siyasi gücü bu işgalin uzun süreceğine işaret etmektedir. Tarihî tecrübelerinedayanan Çin yönetimi, bölgeye yoğun olarak Han Çinlileri yerleştirereketnik yapıyı tamamen değiştirip bir daha Türklerin egemenlik iddia edemeyecek-40