11.07.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

در.‏ مهريهم هاكىم قىرىملى ‏(ق)‏ / شهرقىي تۈركىستان قازاقلىرىنىڭ – 20 ئهسىردە ئېلىپ بارغان مۇستهقىللىق كۈرەشلىرىهۆكۈمىتى بىلهن ئىتتىپاق تۈزۈشى ۋە ئاخىرىدا سوۋېت قىزىل ئارمىيىسىنىڭشهرقىي تۈركىستانغا بېسىپ كىرىشى بىلهن پاجىئهلىك ئاخىرلاشتى.‏ لېكىنشهرقىي تۈركىستاندىكى تۈرك ۋە مۇسۇلمان خهلققه قىلىنغان زۇلۇم بۇنىڭ بىلهنلاتۈگىمىدى.‏ - 1937 يىلىدىن كېيىن،‏ پۈتۈن شهرقىي تۈركىستان مىقياسىداتۇتۇش،‏ قاماش،‏ قولغا ئېلىش ههرىكهتلىرى ئېلىپ بېرىلىپ،‏ ئۇيغۇر ۋە قازاقلارنىڭئىچىدىكى رەهبهرلىك قابىلىيىتىگه ئىگه نوپۇزلۇق ۋە زىيالىي كىشىلهرنىڭههممىسى زىندانغا تاشلاندى.‏ شهرقىي تۈركىستاندىكى خىتاي ۋالىيسى شېڭ شىسهي-1939 يىلى موڭغۇل،‏ قازاق ۋە قىرغىز مۆتىۋەرلىرىدىن 300 كىشىنى ئۈرۈمچىگهيىغىپ،‏ ئۇلارنى خهلقنىڭ قولىدىكى قورال - ياراقنىڭ تاپشۇرۇپ بېرىلىشى ئۈچۈنبايانات ئېلان قىلىشقا مهجبۇرلىدى . ٨ يىل ئاخىرىدا ئالتاي رايونىدىكى قازاقلارنىڭدىنىي رەهبهرلىرىدىن بىرى بولغان ئاقىت ئۇلىمجىئوغلىنى قولغا ئالدى . ٩ بۇههقسىزلىققا چىداپ تۇرالمىغان ئالتاي قازاقلىرى - 1940 يىل - 2 ئاينىڭ 1- كۈنى ئېسىمخان،‏ ئاقتىكه،‏ شاغالاق ۋە ئېرىسخان نوغاي بايۇلى قاتارلىق قهبىلهباشلىقلىرى باشچىلىغىدا كۆكتۇقايدىكى خىتاي ئهسكىرىي مهركىزىگه هۇجۇمقىلىپ،‏ قورال - ياراقلىرىنى قايتۇرۇۋالدى.‏ بۇ خهۋەر ئۈرۈمچىگه يېتىپ بارغاندىنكېيىن،‏ ئۈرۈمچىدە تۇرۇۋاتقان قازاقلارنىڭ مۆتىۋەرلىرىدىن 80 گه يېقىن كىشىقولغا ئېلىندى.‏ قولغا ئېلىنغانلارنىڭ ئارىسىدا شهرقىي تۈركىستان قازاقلىرىنىڭئېسىلزادىسى ۋە سابىق ئالتاي ۋالىيسى شهرىپخان كۆگهدايئوغلىمۇ بار ئىدى.‏ ئالتايداباشلىغان بۇ ههرىكهت - 1940 يىلنىڭ بېشىدىن شۇ يىلى كۈزگىچه داۋاملاشتى.‏ئۈرۈمچىدىكى خىتاي هۆكۈمىتى - 1940 يىلى ئالتايدىكى قازاقلار بىلهن ئىتتىپاقتۈزدى.‏ لېكىن بۇ ئىتتىپاق -1941 يىلى ياز ئايلىرىدا بۇزۇلدى.‏ كۆكتۇقايداباشلىغان ئىنقىلاۋىي ههرىكهت،‏ ئېرتىش دەرياسىنىڭ قۇۋ ئېرتىش،‏ بال ئېرتىشۋە ئىشقىنتى قاتارلىق تارماقلىرىغا جايلاشقان قازاقلار بىلهن شېڭ شىسهينىڭئارىسىدىكى قانلىق توقۇنۇشلار تارىخ بېتىگه يېزىلدى.‏ بۇ توقۇنۇشلار كۈز ئايلىرىدائۈرۈمچىدىكى خىتاي ئىدارىسىنىڭ يالغان ۋەدىلهر بىلهن ئالداپ ئۈرۈمچىگه دەۋەتقىلىنغان خهلىل،‏ راهات،‏ شارى،‏ ئېسىمخان،‏ نهزىر،‏ زەينهل،‏ نهقىشتاي،‏ قهرىپباي،‏ئۆمهر،‏ قالىم ۋە قاقىش قاتارلىق قازاق مۆتىۋەرلىرىنىڭ ئايرۇپىلاندىن يهرگه قهدەمقويۇشىغا بىلهن تهڭ قولغا ئېلىنىشى بىلهن ئاخىرلاشتى.‏ ئالتايدىكى قازاقلارنىڭههممه قورالىنى خىتاي ئىدارىسىگه تاپشۇرۇپ بېرىشىگه نارازىلىق بىلدۈرۈپ،‏تاغقا چىقىپ كهتكهن ئوسمان باتۇر ئىسلام ئوغلى قوماندانلىقىدىكى شهرىدىمان153

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!